‘Belastingstelsel in ieder land anders’

Nog net voor zijn pensionering bereikte Robert Kamerling, emeritus-hoogleraar Fiscaal Recht aan Nyenrode Business Universiteit, zijn doel om alle landen in de wereld te bezoeken. Wat drijft hem? En wat leerde hij over de wijze waarop culturele verschillen doorwerken in belastingstelsels?

Hij is net terug uit Nauru. Een piepklein eiland in de Stille Oceaan, maar een zelfstandig land. En dus moest Kamerling er heen. Omdat hij alle 196 landen in de wereld wil bezoeken. Nauru was de laatste op zijn lijstje. Vaak reisde hij alleen, soms met z’n kinderen. 

Heimwee versus ‘wegwee’

Kamerling lijdt aan het tegenovergestelde van heimwee, zegt hij lachend. De term ‘wegwee’ is afkomstig van collega-hoogleraar én gepassioneerd reiziger Ap Dijksterhuis. Van hem is ook de omschrijving dat reizen helpt om ‘psychologische verzuring’ tegen te gaan. “Het houdt je fris”, zegt ook Kamerling. “Ik vind het ’s ochtends heerlijk wakker worden als je niet precies weet wat de dag gaat brengen. Wie je gaat ontmoeten, wat je gaat zien en beleven.”

Controleprocessen op poten

Kamerling stond aan de basis van het expertisecentrum Corporate Reporting, Finance & Tax en is auteur van verschillende boeken zoals ‘The International Guide to Tax Auditing’. Inmiddels is Kamerling bijna 70 jaar en gaat hij per 1 september met pensioen. Niet alleen bij Nyenrode, maar ook bij de Belastingdienst, waar hij zijn hele werkzame leven voor werkte.

De Belastingdienst bood hem de kans zijn interesse in reizen uit te bouwen. In opdracht van Wereldbank en IMF hielp hij landen hun controleprocessen op poten te zetten. Ook zette hij met een collega een serie publicaties ‘Tax auditing in….’  op over belastingstelsels in Europese en tal van andere landen, onder andere Japan, Australië, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Oekraïne. Kamerling vertelt: “Bij Nyenrode heb ik een afstudeerproject ontwikkeld voor studenten van de Belastingdienst. Zij gingen een week naar dat land toe om het controleproces bestuderen. Met als achterliggende gedachte wat en of wij daar nog iets van konden leren.”

Belastingsystemen in de wereld

Keek hij bij zijn latere reizen ook altijd met extra belangstelling naar de belastingheffing in die landen? “Als je in een land rondloopt zie je niet meteen hoe het belastingsysteem er werkt. Maar ik praat er wel over met mensen. Nergens is men dol op de belastingdienst. Maar de mate van afkeer wordt grotendeels bepaald door de overtuiging dat het geld al dan niet op de juiste plekken terecht komt. In Nederland zijn we daardoor redelijk volgzaam, maar dat ligt in veel landen anders.”

Zijn kennis van de grote verschillen in belastingsystemen in de wereld kon hij kwijt in zijn colleges. Formeel belastingrecht is een vast onderdeel van de Master Fiscaal Recht aan Nyenrode. “Ik laat altijd zien hoe cultuur en tijdsgeest belastingstelsels in landen beïnvloeden. In India bijvoorbeeld was de hele agrarische sector onbelast. Al die miljoenen kleine boeren hoefden geen belasting te betalen. Zo heeft elk land z’n eigen systeem.” Ook in eigen land is die kennis nuttig: “De controlemedewerker van nu wordt met veel meer culturen geconfronteerd dan zeg veertig jaar geleden. Daar besteedt de Belastingdienst nu ook veel meer aandacht aan.”

En is hij, nu hij zijn doel heeft bereikt, nu klaar met reizen? Dat is niet het geval. “Als je dat virus eenmaal hebt, raak je het niet zomaar kwijt. Maar nu ik overal ben geweest kan ik kiezen waar ik nog eens naar terug wil. En daar dan ook wat langer blijven.”