Bestuursopvolging – do’s & don’ts

Op 29 mei 2018 werd de voorjaarsbijeenkomst van de New Board Program Alumnivereniging gehouden op Nyenrode Business Universiteit. Samen met gastsprekers Derk Haank (commissaris bij o.a. KPN) en Marianne van Leeuwen (commissaris bij o.a. Sligro Food) spraken de deelnemers, allen bestuurders en commissarissen én alumni van het New Board Program, over het onderwerp bestuursopvolging.

De discussie stond onder leiding van Steven Schuit, hoogleraar Corporate Governance bij Nyenrode Business Universiteit. Het thema riep bij iedereen reacties op. Tijdens de bijeenkomst werd onder andere uitgebreid stilgestaan bij de volgende punten:

• het proces van bestuursopvolging en hoe dit in goede banen te leiden;
• de (functie van een) profielschets;
• de aard van de onderneming en invloed hiervan op het proces;
• in en/of externe kandidaten en wat te doen in geval van interne competitie en gedoodverfde kroonprinsen en prinsessen;
• de rol van de RvC, de voorzitter van de RvC en de zittende CEO in het proces;
• in het bijzonder ook de rol van de voorzitter van de RvC na afloop van het proces.

Besluitvaardigheid

Duidelijk werd dat bestuursopvolging dé belangrijkste taak van de RvC is en dat de rol van de voorzitter van de RvC hierin cruciaal is. De aandacht kwam al snel te liggen op de benoeming van een nieuwe CEO. Bij voorkeur heeft de kandidaat voor die positie bij een beursgenoteerd of groot bedrijf al ruime ervaring met een eindverantwoordelijke rol opgedaan bij een andere, eventueel kleinere onderneming, zodat zijn of haar geschiktheid voor die rol ook in de praktijk is gebleken. Een visionair is niet per se een goede CEO. Competenties als helderheid, daadkracht, zich kwetsbaar kunnen opstellen en als rolmodel kunnen fungeren zijn belangrijke aspecten van een goede CEO. Maar het allerbelangrijkst is besluitvaardigheid.

Het proces van selectie van interne of externe kandidaten, het opstellen van het profiel en ook het zorgvuldig omgaan met de ‘afvallers’ vraagt om langdurige en intensieve aandacht. Inzicht hebben in het speelveld en de dynamiek, en de processen daarin begeleiden, zijn belangrijke eigenschappen van een goede voorzitter. Essentieel is dat de leden van de RvC tijdig, misschien wel 2 jaar tevoren, zich beraden over de te volgen procedure, over het profiel van de nieuwe CEO - welke moet passen binnen het profiel van het bestuur als geheel - en over de beloning.

Lang niet altijd is zoveel tijd beschikbaar. Maar in ieder geval is de opvolging een zaak voor alle leden van de RvC en de voorzitter moet alle leden intensief bij het overleg betrekken. Een discussie over de opvolging in het bestuur brengt de leden van de RvC ook vaak dichter bij elkaar. Vrijwel altijd weet de RvC uiteindelijk tot overeenstemming over de opvolging te komen. Dat is lang niet altijd het geval over een voorstel om een zittende bestuurder te ontslaan.

De belangrijkste inzichten tijdens de bijeekomst waren dat de RvC iedere dag bezig zou moeten zijn met de beoordeling, assessment en motivatie van de CEO en de andere bestuurders en niet slechts tijdens de jaarlijkse evaluaties. Zorgvuldigheid en vertrouwelijkheid blijken en blijven essentieel in het proces rondom bestuursopvolging.