Brenda Westra: de invloed van een rebelse stem

Op 28 november wordt op Nyenrode Business Universiteit de Brenda Westra Opinieprijs 2024 uitgereikt. 12 studenten en alumni Accountancy en Controlling dingen mee naar de prijs. Brenda Westra, alumna van Nyenrode, accountant en controller, overleed in 2015. Haar stichting Future Finance nodigde Nyenrode uit om invulling en uitvoering te geven aan deze prijs. Juryvoorzitter prof.dr. Marlies de Vries RA vertelt wat Brenda Westra voor haar betekent.

“Brenda legde in duidelijke taal uit waarom accountants bepaalde dingen doen.”

Tijdens mijn studie, vooral in de post-masterfase, leerde ik over het bestaan van Brenda Westra en haar boeken, waarin ze de stof van vakken in de Accountantsopleiding samenvatte. Deze boeken werden niet via de officiële kanalen verspreid en stonden niet op de lijst van boeken die je via je werkgever kon declareren. Het was meer een kwestie van mond-tot-mondreclame: “Dit is echt een aanrader, je moet het bestellen.” Zo ontdekte ik hoe handig die boeken waren, vooral bij de voorbereiding op de hoofdvakken. Ze legden in duidelijke taal uit waarom accountants bepaalde dingen doen en waar je op moet letten bij het beantwoorden van vraagstukken.

Ik hoorde ook dat Brenda actief was binnen de beroepsorganisatie en daar haar stem liet horen. In die tijd waren er nog geen opinieplatforms zoals nu. Als student moest je echt zoeken naar informatie over ontwikkelingen in het beroep. Hiervoor gebruikte je eigenlijk altijd het magazine van De Accountant (dat toen nog op maandelijkse basis verscheen). Omdat je als student nog niet stond ingeschreven als accountant, had je geen connectie met de beroepsvereniging, het toenmalige NIVRA (nu NBA) en werd je ook niet uitgenodigd voor bijvoorbeeld discussieavonden of werkgroepen. Gelukkig is dat vandaag de dag allemaal anders geregeld. 

Ik gebruikte de studieboeken van Brenda met enthousiasme, maar vooral haar boek 'Onthullingen over Accountants', geschreven met Gert Greveling, heeft mijn positionering binnen het beroep enorm beïnvloed. Met scherpe blik beschrijven ze kritisch de dagelijkse realiteit op accountantskantoren en leggen ze de vinger op fundamentele weeffouten in het beroep, zoals de vraag of controle en advies wel binnen één praktijk kunnen samengaan. 

Voor het eerst kreeg ik woorden voor wat ik dacht, voelde, zag en waar ik tegenaan liep tijdens mijn werk als accountant; dit boek gaf precies weer waar ik mee worstelde en me over verwonderde. Uiteindelijk heeft dit, via een lange omweg, geleid tot mijn wetenschappelijke onderzoeken onder jonge accountants om ook het belang van cultuur aan te kaarten, en heb ik deze inzichten meegenomen in de publieke rollen die ik vervuld heb om het accountantsberoep verder te brengen.

Wat me vooral raakte, was hoe Brenda de prikkels binnen het systeem en de accountantsorganisaties beschreef. Dit opende mijn ogen en plantte een zaadje waardoor ik met een andere blik naar organisaties ging kijken. Binnen kantoor werd er negatief gereageerd op het boek, wat voor mij juist een bevestiging was om verder na te denken. Toen ik ging promoveren, kwam ik toch weer op dit onderwerp uit. Wat Brenda praktisch beschreef, vond ik ook terug in de wetenschappelijke literatuur. Dit werd de basis van mijn onderzoeksagenda.

Brenda’s betekenis voor het beroep is dat ze bepaalde thema’s agendeerde die als vanzelfsprekend werden beschouwd. Ze was kritisch en een progressieve denker, vooral over de resultaten van accountants en de wettelijke verplichtingen van accountantskantoren. Wat me fascineert, is dat er nu over thema’s wordt gepraat die zij al lang geleden aankaartte. Mensen die haar persoonlijk kenden, spreken nog steeds vol bewondering over haar. In het oude gebouw van de NBA was een kamer naar haar vernoemd en hing er een portret van haar bij de koffieautomaat. Het bericht van haar overlijden door een tragische ziekte kwam als een schok.

Als je de opinies leest van jonge mensen in het beroep nu, zie je haar invloed terug. Ze durven zich uit te spreken tegen dingen die als vanzelfsprekend worden beschouwd en stellen onderwerpen ter discussie die voor anderen vanzelfsprekend zijn. Dit doen ze buiten de gevestigde belangen om: ze denken puur vanuit wat het beste is voor het beroep, met goed doordachte argumenten. Dit vind ik knap en belangrijk.

In een bespreking met het bestuur van de door Brenda opgerichte Stichting Future Finance, kwam naar voren dat Brenda een rebels tintje had en enorm authentiek was. Ik hoop dat onze studenten dit ook behouden. Het maakt de wereld een stukje leuker. En ik hoop dat de mensen die via hun opinie aan het debat hebben bijgedragen, dit blijven doen. Het is belangrijk om je stem te laten horen, op welke manier dan ook. Het financiële beroep heeft dit hard nodig.

Prof. dr. Marlies de Vries RA is verbonden aan het Center for Accounting, Auditing & Control en bekleedt de leerstoel Behavioural Audit, Assurance & Control.