Corporate governance: update en vooruitblik

2025 is nog maar net begonnen en de wereld van corporate governance staat al op haar kop. De Greenpeace-zaak in Nederland en internationale politieke verschuivingen, zoals de verkiezing van Trump in de VS, hebben grote gevolgen. Dreigingen en handelsbewegingen zetten de internationale verhoudingen op scherp. Jeroen Veldman, voorzitter van het Nyenrode Corporate Governance Instituut, geeft een update en vooruitblik op de ontwikkelingen in corporate governance.

In Nederland heeft de Greenpeace-zaak het debat rond stikstof (wederom) op scherp gezet. Maar met name internationaal waait duidelijk een andere wind. Naast de voortgaande oorlog in Oekraïne en de uitdagingen rond China, heeft de verkiezing van Trump in de VS geleid tot directe politieke bemoeienis met toezichthouders, wijzigende omgang met de moderatie van content op platforms en het loslaten van restricties op de inzet van AI. Ook zien we hoe een directe dreiging aan het adres van Denemarken, Panama en Canada en een strategisch spel met handelstarieven de bestaande internationale verhoudingen op scherp zet en daarmee druk zet op een internationaal georiënteerde rechtsorde en de inzet op open markten. Zowel het Draghi-rapport en als het recente EU Competitiveness Compass laten zien hoe dit zich vertaalt in regionalisering, waarbij protectionisme, industriepolitiek en een voorkeursbehandeling voor Europese bedrijven in het inkoopbeleid van Europese staten en de EU een rol kunnen gaan spelen. Helpt elkaar, koopt Europeesche waar.

Zo’n beweging naar industriepolitiek roept brede discussie op over de besteding van publieke middelen en over de vraag of er dan ook een Europees in plaats van een nationaal belang gaat meetellen bij de plaatsing van bedrijven.

Politieke invloed en reguleringen onder druk

In de VS neemt verder de druk toe op de beginselen die tot nu toe werden gehanteerd voor corporate governance in Delaware, mede als gevolg van de opkomst van de FAANGS met hun two tier share structures en de druk van Musk en Zuckerberg om te herincorporeren in Texas.

Ook is er in de VS een felle tegenbeweging op gang gekomen tegen diversiteitsbeleid (DEI). Onder invloed van dergelijke druk zijn de inzichten over deze thema's in korte tijd sterk bijgesteld door ondernemingen als Microsoft, Coca-Cola en Meta. Vooralsnog staat in Europa voor 2026 de Europese Directive on Gender Balance op stapel, waarbij er een quotum wordt ingevoerd voor 40 % non-executive board members of 33% board-members.

Ook rond ESG wordt momenteel in de VS vrijwel al het beleid teruggedraaid. En in een recente uitspraak heeft een rechter in Texas bepaald dat de inzet op ESG-deelnemers van pensioenfondsen benadeelt en daarom geen rol mag spelen.

Green Deal herzien

In de EU was al een tijdje een debat gaande over de impact van de Green Deal wetgeving. Deze komt nu in een stroomversnelling door de terugtrekkende bewegingen in de VS. Het 'Omnibus'-traject en het ‘Competitiveness Compass’ roepen op tot een bezinning op de complexiteit van deze wetgeving en de gevolgen voor de concurrentiepositie van Europese bedrijven. Hoewel een dergelijke bezinning niet uit kon blijven, roept de reductie van de scope van deze wetgeving veel nieuwe vragen ten aanzien van de mogelijkheid om een ‘ordelijk transitie scenario’ tot stand te brengen. Daaraan gekoppeld roept het vragen op over de waardering voor de inzet van ‘frontrunners’ en over de duidelijkheid voor bedrijven en institutionele beleggers t.a.v. de beleidshorizon die hun innovatie- en investeringsbeleid mede bepaalt. Daarnaast roepen deze discussies de vraag op hoe de implementatie van de CSRD feitelijk vorm zal krijgen en of de CSDDD het licht nog zal zien.

Over het belang van een ‘ordelijk transitie scenario’ heb ik onlangs gepubliceerd in Ondernemingsrecht en in Goed Bestuur en Toezicht.

Institutionele investeerders

De 'say on climate' die Eumedion heeft geagendeerd geleid tot discussie, omdat het de interne verhoudingen raakt. Ook de vraag of een virtuele AVA een goed idee is staat op de agenda.

Pensioenen

In pensioenland is er doorgaande aandacht voor de ontwikkeling van de zogenaamde toezichtvisie en ontstond onlangs grote beroering door het voorstel om een deelnemersreferendum toe te staan met betrekking tot het invaren.

2025 is met een klap begonnen voor iedereen met interesse in corporate governance.