De overheid is weer leidend

De coronacrisis heeft de posities op het bordspel behoorlijk veranderd. Vooral de overheid is sterk uit de strijd gekomen, terwijl heel wat bedrijven en bedrijfstakken sterk verzwakt zijn. De vraag is: willen we dat een faciliterende overheid weer een leidende overheid gaat worden? En wat betekent dat voor het maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)?

In de P+ Special ‘Een leidende overheid’ van deze week een portret van dr. Maurits Sanders. Hij lis kerndocent in de module ‘Private Publieke Samenwerkingen’, onderdeel van het modulaire Executive MBA programma in Public & Private van Nyenrode Business Universiteit. Hij promoveerde op het onderwerp publiek-private samenwerking (PPS).

Sanders (1979) stelt in P+ dat de coronacrisis een aantal ontwikkelingen blootlegt. “Een herwaardering van groen. Een herwaardering van gezondheid. En: een herwaardering van technische oplossingen, met name door gebruik te maken van het internet.”

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

”Wat blijft is dat bedrijven aangesproken worden op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dat zag je bijvoorbeeld bij een bedrijf als Zoom, dat een internetomgeving om te vergaderen aanbood die eerst niet veilig bleek te zijn. Zoom werd direct op de vingers getikt. Mensen gingen niet verder, tenzij de privacy eerst goed werd gewaarborgd. Een ander mooi voorbeeld zijn gebiedsontwikkelaars die momenteel zeggen: wij kunnen niet volstaan met het bouwen van woonkazernes, om aan de enorme woningopgave te kunnen voldoen. Wij willen niet alleen naar de aantallen huizen kijken, maar ook naar de gezondheid van de bewoners. Ik denk dat corona dat heeft versterkt, zulk denken aanmoedigt: hoe creëren we een buitenruimte met een hele humane omgeving? In zo’n tijd dat je met elkaar in een lockdown zit, wil je niet in een klein appartement opgesloten zitten in een druk gebied in de stad. Dan verlang je naar ruimte, ontsnapping, groen. Voor mensen wordt gezondheid een drive om tot een andere leefomgeving te komen.”

Gefaseerde ontwikkeling

Sanders voorspelt dat deze ontwikkeling gefaseerd zichtbaar gaan worden: “Dat zal beginnen met een aantal woonwijken. Maar op den duur zullen steden veranderen, vergroenen. Mensen willen vrij kunnen ademen. Publieke partijen kunnen dat niet eenzijdig realiseren, Daarvan zijn zij afhankelijk van bouwondernemers en gebiedsontwikkelaars. Op een moment dat deze dat niet zien, nog steeds zitten op een businessmodel dat uitsluitend uitgaat van het schrijven van dikke zwarte cijfers onder de streep, dan missen ze de boot. Het zijn niet per se overheden die aan de bel trekken omdat het anders moet. De burger wil het anders. Je zult zien dat burgers meer omgevingsbewustzijn krijgen. Dat zij zullen kiezen voor een humane, groene leefomgeving.”

Maar nu zullen burgers niet een, twee, drie zeggen: om dit te bereiken gaan wij een PPS-constructie optuigen.

“Nee, zeker niet, haha. De vraag is of zij daar überhaupt aan zullen deelnemen. Maar zij zullen wel hun stem laten horen ten aanzien van de planvorming. Burgers zorgen voor de druk; zij zijn de aanjager. En dat geluid kunnen zowel publieke als private partijen niet negeren. Dat geldt ook voor gezondheid. Voor duurzaamheid. Voor veiligheid. De vraag die je vervolgens stelt: zijn bedrijven in staat die vraag te vertalen in een product of dienst? Lukt het de overheid om een context te creëren waarin die vraag wordt vertaald naar eisen die zij kunnen stellen richting bedrijven, om zo gelijk op te kunnen trekken? Ik zie dat die schakel absoluut nog niet goed functioneert.”