‘De stip op de horizon blijft staan, de route ernaartoe verandert’

Op vrijdag 20 maart 2020 verdedigde ik mijn thesis ter afronding van het Executive MBA programma op Nyenrode (EMBA16: 2018-2020). Wat het hoogtepunt had moeten zijn, werd ietwat een anticlimax. Vanwege de uitbraak van het coronavirus, presenteerde ik mijn final project via een videoverbinding thuis in mijn kantoor. Gefeliciteerd, de MBA is binnen! Het diplomafeest verplaatste zich noodgedwongen naar sociale media.

Voor mij persoonlijk vormen deze weken als kersverse algemeen directeur van LTO Bedrijven en afgestudeerd deelnemer aan de Executive MBA-opleiding op Nyenrode een onwerkelijke periode. Ik voorzag ruimte om na EMBA mijn sociale leven op te pakken, had weer tijd om in de business gas bij te geven en keek ernaar uit om met de EMBA16-groep het diploma te vieren. Het liep anders.

Lessen van mijn thesis

Ik schrijf dit artikel omdat ik parallellen zie tussen mijn thesis op Nyenrode en de actualiteit. De lessen van mijn thesis helpen me om het bedrijf door de huidige storm te loodsen. Het thema van de thesis is het formuleren van een ondernemingsstrategie met betrokkenheid van stakeholders, gebaseerd op de toekomstige ontwikkeling van de sector. Ik beschreef het aan de hand van een case study bij LTO Bedrijven, de onderneming die ik sinds september 2019 leid als algemeen directeur.

Mijn thesis bevat aanbevelingen voor de strategie van LTO Bedrijven in de periode 2020-2025. Op basis van workshops met management, senior medewerkers, raad van commissarissen en aandeelhouders en geïnspireerd door een eerdere studie naar de toekomst van de agro & food sector. In mei 2019 publiceerde ik met twee coauteurs het boek ‘Hoe ziet de land- en tuinbouw er in 2050 uit?’.

Aan de slag

De betrokkenheid van de interne organisatie bij de strategievorming resulteerde in een sterke commitment om aan de slag te gaan. Een strategie waarin waardegroei, synergie en innovatie leidend zijn, met intensivering van interne samenwerking en kennisdeling tussen medewerkers als basis. Betrekkelijk nieuw voor een bedrijf dat als portfolio-organisatie werd gerund.

En toen was het eind maart. MBA opzak, bedrijf en omgeving verkend, ambitie geformuleerd, stakeholders betrokken en plan geschreven. Aan de slag dus. Maar sinds de week dat ik mijn thesis verdedigde, staat de wereld op zijn kop. Quarantaine in Nederland. Dat raakt ook LTO Bedrijven, een holding vennootschap die acht bedrijven bezit, uiteenlopend van media tot arbeidsservices, inkoop, marketing, verzekeringen, precisielandbouw, teeltregistratie en duurzame energie.

Grijp nu in

Ik vroeg me in het weekend van 20 maart af wat de waarde nog is van de strategische aanbevelingen. Moeten de groeiambities, investeringsvoornemens en de voorgenomen organisatie-kanteling in de ijskast nu medewerkers grotendeels thuis werken en we op korte termijn drukker zijn met het managen van de crisis in plaats van met groei? Kan dat strategie-document de prullenbak in?

Het antwoord is ‘nee’, wat mij betreft. De impact van de uitbraak van het coronavirus dwingt executives om in lijn met de ambities van de onderneming op langere termijn, nu in te grijpen in de exploitatie. Hiermee verschuift de focus van het management in plaats van op ‘morgen’ en ‘overmorgen’ toch sterker naar ‘vandaag’. Noodzakelijk om de cashflow te beschermen.

Keuzes maken

Maar de leidraad voor al die acties en maatregelen blijft de strategische ambitie. Waar willen we naartoe en wat is daarvoor nodig? Formeer aldus een strategie met betrokkenheid van de omgeving, gebaseerd op de kort termijn ontwikkelingen in de sector. Waar kun je in crisistijd pragmatisch zijn en wat heeft absolute prioriteit? Keuzes maken in schaarste.

Maar met de langetermijnambitie scherp op het netvlies. De stip op de horizon wijzigt in principe niet door een crisis. Onze missie – boeren en tuinders ondersteunen in de transitie naar de agrarische wereld van morgen en innovatieve technologieën en verdienmodellen bereikbaar maken voor de ondernemers van nu – verandert niet. De route ernaartoe wel.

Sterker uit de crisis

Het kostte me twee dagen om de benodigde kanteling in mindset te maken. Op zondag 22 maart maakte ik een eerste aanzet voor een scenariomodel, waarin de impact van de coronacrisis in vier scenario’s is uitgewerkt. Uiteenlopend van lichte tot matige, zware en zeer zware impact. Maar met het geloof dat we misschien wel sterker uit deze crisis komen als we nu de juiste dingen doen.

Leidend in deze fase voor mij is om investeringsruimte voor de groei van morgen te behouden. Hiervoor is het nodig om operationele kosten in de activiteiten van vandaag te drukken. Opereer proactief, behoud overzicht en maak keuzes. Zoek nog scherper naar synergie, de vrucht van samenwerking. Met een helm op onder het bureau zitten en hopen op beter weer, is geen strategie.

Het is zaak om positief te blijven. Vier je successen. Al is het op afstand, maar laat van je horen. Juist nu bindt dat de medewerkers die het succes van het bedrijf creëren. Stimuleer dat mensen omzien naar elkaar en toon dat je een solide werkgever bent. Geef zekerheid waar je die kunt bieden en laat weten waar je dat niet kunt. Toon betrokkenheid. Zachte waarden in harde tijden.