Een duurzamer en socialer Europa

Een dialoog, dat is wat er nodig is. Een dialoog, vanuit verschillende perspectieven. Om te luisteren naar elkaar. Echt te luisteren. En dan gezamenlijk je schouders eronder te zetten. Zo begon afgelopen vrijdag het event “Een socialer een duurzamer Europa” op Nyenrode Business Universiteit. Met een dialoog omdat vraagstukken van de 21^ste eeuw niet één oplossing kennen.

Een groep van twintig mensen, werkzaam in diverse schakels van het food en farma ecosysteem ging de uitdaging aan en boog zich over de vraag: hoe kan het innovatiepotentieel in Europa verbeterd worden? Met dit event wil Nyenrode een bijdrage leveren aan het debat rondom sociale innovaties.

Onderzoek heeft uitgewezen dat het innovatiepotentieel in Europa afgezwakt is. Door een combinatie van factoren wordt te weinig geïnnoveerd en vinden we te langzaam oplossingen voor onze sociale en duurzaamheidsvraagstukken. Toch ervaart niet iedereen dit. “Kijk naar hoe snel we een coronavaccin hebben ontwikkeld”, is een veelgehoorde reactie. Of men wijst op het enorme aantal verschillende plantaardige burgers in de supermarkt.

Natuurlijk zijn er innovaties en heeft bijna ieder bedrijf een duurzaamheidprogramma. Toch als je dieper kijkt, zie je dat innovatie afgeremd wordt. Je zou kunnen zeggen dat het systeem op slot zit. Zo wijst Nyenrode onderzoek erop dat disrupties maar beperkt voorkomen omdat bedrijven hun positie kunnen behouden door omvangrijke innovatieportfolio’s. Tegelijkertijd zien we dat de publieke sector de rol van investeerder overneemt maar tekortschiet in het richtgeven en creëren van de juiste spelregels. En als we naar de rol van bedrijven kijken zien we doorgaans dat het tempo van verduurzaming wordt afgeremd door het moeilijk delen van kennis en het sterk focussen op de ‘groene’ business case. Dit in plaats van impact first.

En daar hebben bepaalde groepen last van. Wetenschappers die niet of zeer beperkt met crispr cas, een antivirussysteem van bacteriën mogen werken. Ondernemers die meer tijd met het regelen van funding bezig zijn dan met technologieontwikkeling. En een Europese Unie die nog zoekt naar een optimale samenwerking met bedrijven in een gebrekkige interne markt. Tegen deze achtergrond komen zeker innovaties van de grond maar wordt het innovatiepotentieel nog niet volledig benut.

Het gaat hier niet over de schuldvraag. Het is de uitkomst van een lange periode waarin we de maatschappij ingericht hebben op welvaart en minder op welzijn. Niemand heeft schuld, we hebben gezamenlijk een systeem gecreëerd dat de economie vooropzette. Alleen gezamenlijk kunnen we dit weer ombuigen.

Om de Europese economie socialer en duurzamer te maken, dienen we het systeem anders in te richten. Je kan daarbij denken aan: Meer waardegedreven ondernemerschap, een richtinggevende overheid die een duidelijk beleid uitzet en een systeem dat impact centraal stelt. Hiermee kan Europa een balans vinden tussen welvaart en welzijn.

En daarom begon het op Nyenrode met een dialoog. De aanwezige investeerders, onderzoekers, executives, ondernemers en juristen kwamen met diverse oplossingsrichtingen. Wat in deze groep sterk leefde, was het idee dat de overheid beter moet focussen op nieuwe verdienmodellen en daarvoor een visie en duidelijke spelregels moet etaleren. Hoe actueel dit is blijkt uit de stikstofdiscussie. Daar waar veehouders wel het stellen van normen horen, maar niet het alternatief of een visie erbij krijgen.

Een meer technische oplossing kwam uit de juridische hoek en was gericht op de positie van bedrijven. Niet alleen zou mededigingwetgeving effectiever moeten zijn bij branche-overschrijdende activiteiten. Nee, ook het octrooirecht zou aangescherpt moeten worden door het vervallen van patenten op te nemen. Juist in de zaadveredeling zie je dat met name de grootste crop field bedrijven een omvangrijk branche-overschrijdend innovatieportefeuille heeft gebaseerd op patenten daar waar specialistische bedrijven die investeringstak niet hebben.  

En er mag meer ruimte komen voor sociale ondernemers, die kunnen opschalen. Zodat zij het tempo en de ambitie van de hele markt ophoog schroeven om in de eerste plaats naar impact te streven.

Het streven is dan ook dat Europese burgers ervaren op welke manier innovaties hun leven beter maken. Daarmee krijgt de economie evenwichtigere inrichting tussen welvaart en welzijn. En daarom moeten we met elkaar in gesprek blijven. En luisteren. En aan de slag.