Economisch belang versus maatschappelijk verantwoord ondernemen

Eén van de onderdelen in het PE-programma Deskundigheidsbevordering voor de Verzekeringssector 2021-2022 is de module 'SDG in de Praktijk'. Binnen deze module wordt er aandacht besteed aan het thema ‘Biodiversiteit en de financiële sector, en de maatschappelijke positionering van de sector’. Prof. dr. Koos Biesmeijer zoomt in op de verhouding tussen economische belangen en maatschappelijk verantwoord ondernemen en de relatie met de Sustainable Development Goals (SDG’s).

De in De Veluwe opgegroeide Koos Biesmeijer is van jongs af aan al ‘fan’ van de natuur. Het is allerminst verwonderlijk te noemen dat de inmiddels hoogleraar Natuurlijk Kapitaal aan de Universiteit Leiden en wetenschappelijk directeur bij museum Naturalis, van zijn fascinatie voor natuur zijn werk heeft gemaakt. Naast zijn twee functies in Leiden is Biesmeijer vice-voorzitter Natuurmonumenten. “Eigenlijk is mijn werk een uit de hand gelopen hobby geworden”, vertelt hij. In al zijn functies zoekt Biesmeijer naar de verbinding tussen maatschappij en biodiversiteit. “Biodiversiteit is één van de grootste randvoorwaarden voor het leven. Eten, gezondheid en klimaat; het zijn allemaal onderwerpen die onlosmakelijk verbonden zijn met biodiversiteit.” 

Tijd voor verandering

Het is juist nu essentieel na te denken over de verhouding tussen de economie en hoe we omgaan met onze leefomgeving, want dat we voor een noodzakelijke transitie staan staat buiten kijf. “Om de toezichtdirecteur van De Nederlandse Bank (DNB) te citeren: ‘We zijn nu aan het pinnen bij onze kleinkinderen.’ Nederland is kampioen biodiversiteitsverlies en dat verlies raakt uiteindelijk iedereen. Des te belangrijker is het om mee te bewegen met de veranderende maatschappelijke positie van bedrijven. Die transitie moet door de hele keten heen plaatsvinden”, aldus Biesmeijer.

De Green Deal, passend bij de SDG's op de Europese agenda, past wat Biesmeijer betreft bij de lange termijnvisie die noodzakelijk is om onze toekomst tot een succes te maken. Want daar zit wat Biesmeijer betreft de crux: “Bedrijven richten zich vaak op de korte termijn, wat niet verwonderlijk is; de overheid is immers ook korte termijn georiënteerd. Korte termijnwinst wint het van lange termijn kostenbesparingen. De Green Deal vanuit Europa geeft gelukkig gehoor aan een roep om verandering die inmiddels steeds luider klinkt.”

Verzekeraars hebben een belangrijke sleutel in handen

Dit verschil in visie heeft ook impact op de rol van de verzekeringsbranche. Biesmeijer: “Verzekeraars leven van lange termijninvesteringen, maar willen ook zo min mogelijk risico lopen. Door geen duidelijke stip aan de horizon te bepalen voor het aanbrengen en behoud van biodiversiteit, is het voor verzekeraars moeilijk om een goede risico-inschatting te maken. Juist de Green Deal schetst een stip aan de horizon waar de verzekeringsbranche duidelijke risk assessments op kan maken.”

Verzekeraars hebben wat Biesmeijer betreft een belangrijke sleutel in handen om het systeem te veranderen, maar ontberen vaak de kennis van dit soort onderwerpen. “Daarom wil ik verkennen wat we voor elkaar kunnen betekenen en hoe kennis over de waarde van natuur van belang kan zijn. De natuur is namelijk veel beter in economie dan wijzelf. Wij gaan technisch bijvoorbeeld niet de stijging van de zeespiegel oplossen. Hierin is het essentieel de natuur als partner te gebruiken, bijvoorbeeld middels klimaatadaptatie en waterberging. Hoe bedenken we van te voren hoe we inspelen op toekomstige risico’s in de leefomgeving? Ik wil die kritische blik op de impact van de beslissingen die we nu maken voor de toekomst overbrengen.”

Verzekeraars kunnen met de juiste kennis de natuur op waarde schatten: een kostenbesparing op de lange termijn. Die kennis kan de verzekeraar toepassen op de keuzes in welke bedrijven er geïnvesteerd wordt. Is de korte termijnstrategie het investeren waard als de lange termijnrisico’s tot enorm kostenverlies leiden? “Denk bijvoorbeeld aan de intensieve veehouderij: stallen zijn daar nu niet ‘luchtdicht’, terwijl dit gelukkig bij ziekenhuizen wel zo is. We willen ook niet dat er een virus of bacterie uit een ziekenhuis lekt of uit een chemische fabriek, maar waarom vinden we dit voor een stal normaal? Over twintig jaar kan dit niet meer. Het is daarom ook goed dat veel banken al nadenken over hoe rentekorting gegeven kan worden aan boeren die werken aan klimaatbehoud en biodiversiteit, maar dit vraagt wel om initiële investeringen van miljarden die zich pas op de lange termijn uitbetalen. Het vraagt om een duidelijke toekomstvisie”, deelt Biesmeijer.

De shift van korte termijnwinst naar lange termijnstrategie

Biesmeijer schijnt binnen deze module meer licht op korte termijnstrategieën versus lange termijnvisies, zoals de Europese Green Deal, in relatie tot het behoud en creëren van biodiversiteit en de belangrijke rol die de verzekeringsbranche speelt. “Waar het vooral om gaat is dat voor iedereen die de module volgt duidelijk wordt hoe belangrijk dit gedachtegoed is voor hun toekomst en hoe dat past bij hun wereld, ongeacht branche of specialisme. Ik wil iedereen de tools geven om deze materie te vertalen naar de praktijk en hoe we uit een systeem stappen dat nu slim is, maar niet in de toekomst. Wij zijn biodiversiteit en biodiversiteit is het leven. Door te investeren in biodiversiteit ben je onderdeel van de nieuwe wereld.”