We weten niet hoe de toekomst eruit zal zien, maar we kunnen ons er wel op voorbereiden, zo stelt prof. dr. Jeff Gaspersz op 25 januari in zijn emeritaatsrede. “De toekomst zal disruptief zijn. Dat vraagt om flexibel denken en het werken aan een aantal toekomstgerichte competenties.”
Als hoogleraar Innovatie hield Gaspersz zich jarenlang bezig met innovaties binnen organisaties. In zijn afscheidsrede verlegt hij die aandacht naar persoonlijke innovatie. Wat kun je doen om de stabiliteit in jezelf te vinden in een wereld die steeds complexer en onvoorspelbaarder wordt? Gaspersz gaat in op drie ontwikkelingen die in de nabije toekomst een diepe impact zullen krijgen op ons werk en leven: artificiële intelligentie, werken op afstand en klimaatverandering. “Vraag je bij elke nieuwe ontwikkeling of uitdaging af: wat voor nieuw denken is nodig om kansen te blijven zien? En welke competenties moet ik versterken om effectief te blijven en mijn doelen, of die van mijn team, te bereiken?”
Artificiële intelligentie
“Digitale technologieën hebben onze communicatiemethoden radicaal veranderd. De impact van artificiële intelligentie (AI) op organisaties en ons werk wordt steeds meer merkbaar”, vertelt Gaspersz. “In een rapport van adviesbureau McKinsey wordt geschat dat AI in 2030 wereldwijd tot het verlies van 800 miljoen banen zal leiden. Toch durf ik te stellen dat de bedreiging niet in AI zelf zit, maar in die collega die wèl weet hoe hij met AI om moet gaan. Het is daarom essentieel om onze digitale vaardigheden te blijven ontwikkelen en met een nieuwsgierige en open houding naar AI te kijken. Kritisch denken blijft daarbij heel belangrijk, zeker in een wereld waarin we overspoeld worden met desinformatie en fake news.”
Werken op afstand
We werken steeds vaker vanuit huis. En hoewel dit zo zijn voordelen heeft, kleven er volgens Gaspersz ook nadelen aan. “Thuiswerken kan leiden tot eenzaamheid, het gebrek aan verbondenheid en het vervagen van de scheidslijn tussen werk en privé. Ook hebben mensen het idee dat ze altijd maar bereikbaar moeten zijn, ook als ze tussendoor even naar de supermarkt gaan. Onderzoeksbureau Gallup voerde in 2023 een onderzoek uit in 140 landen waaruit blijkt dat werknemers over de hele wereld die hybride of constant thuis of op andere externe locaties werken, meer stress en boosheid ervaren dan hun collega's die fulltime op locatie werken. Niet iedereen lijkt dus even goed gebaat te zijn bij thuiswerken. Competenties als lichaamsbewustzijn, zelfdiscipline, zelfreflectie en online netwerken zijn essentieel om ook op afstand op een gezonde manier en met plezier te kunnen werken. En voor wat betreft de mindset: accepteer het thuiswerken als een nieuwe kansrijke realiteit. Het volledig op kantoor werken zal nooit meer terugkomen. Zie thuiswerken als een kans om werk en leven op een meer geïntegreerde en persoonlijke manier te benaderen.”
Klimaatverandering
Van alle ontwikkelingen, zal klimaatverandering volgens Gaspersz de grootste gevolgen hebben. “We kunnen hierbij machteloosheid ervaren. Toch is het belangrijk dat we een gevoel van empowerment en verantwoordelijkheid blijven houden. Want wat natuurlijk niet mag gebeuren, is dat we door de wereldwijde omvang van het klimaatprobleem gaan denken dat individuele acties er niet toe doen. We moeten een balans zien te vinden tussen realisme en optimisme. Het is essentieel om de ernst van de klimaatcrisis te erkennen, maar ook om hoopvol en gemotiveerd te blijven door ons te richten op wat individueel en collectief bereikt kan worden. Kritisch denken is hierbij heel belangrijk. In een tijdperk waarin informatie – en ook desinformatie – snel verspreid wordt, is het essentieel om de bronnen van onze informatie zorgvuldig te evalueren en te vertrouwen op wetenschappelijk gefundeerde kennis. Daarnaast is het belangrijk dat we voldoende reflecteren op ons eigen gedrag en levensstijl, zodat wij deze kunnen aanpassen in lijn met wat wij verantwoord vinden vanuit het oogpunt van duurzaamheid. Ook nieuwsgierigheid, het willen leren over nieuwe duurzame technologieën en het openstaan voor nieuwe ideeën kunnen bijdragen aan een duurzamere levensstijl. Tot slot wil ik benadrukken hoe essentieel het is om creatief en vernieuwend te denken bij het vinden van duurzame oplossingen, te beginnen in ons eigen leven.”
Startschot
Hoewel Gaspersz nu met emeritaat is, is stilzitten er niet bij. “Ik heb mij het merendeel van mijn carrière gericht op innovatie in organisaties en heb met honderden organisaties mogen werken. Ik weet dan ook hoe moeilijk het is om een permanente innovatiekracht te realiseren. Organisaties die hierin slagen hebben vrijwel zonder uitzondering medewerkers die bereid zijn ook persoonlijk te innoveren. Voor mij is het emeritaat daarom geen afscheid, maar een startschot om mijn keynotes, masterclasses en mijn boeken vooral te richten op persoonlijk innoveren. Mijn eerste boek in die nieuwe reeks is in november verschenen en draagt de titel Zó kun je de toekomst aan, 100 praktische adviezen om jezelf te innoveren. In de zomer zal mijn volgende boek hierover verschijnen.”