Corporate Governance: een terugblik op het jaar 2017

'Aan het eind van 2017 mag de nieuwsbrief van Nyenrode Corporate Governance Instituut zich verheugen op zo’n kleine 2.500 lezers. Daar zijn we erg trots op. Kennelijk voorziet deze nieuwsbrief in een behoefte om op de hoogte te blijven van nieuws op het terrein van corporate governance.

Als voorzitter van het Nyenrode Corporate Governance Instituut kan ik bogen op de voortdurende medewerking en inzet van zo’n 25 collega’s. Zij zijn degenen die onderzoeken uitvoeren, opleidingen verzorgen en artikelen aanleveren waarmee we opiniërend kunnen zijn en waarmee uiteindelijk oplossingen kunnen worden gezocht voor actuele vraagstukken en dilemma’s.  Ik dank hen allen zeer voor hun niet aflatende steun aan het NCGI. Ik wil vooral ook Carla de Roover vermelden omdat zij degene is die achter de schermen onvermoeibaar bezig is niet alleen deze nieuwsbrief op te stellen, maar ook de organisatie en de bijeenkomsten organiseert en daarmee de motor is van het NCGI.

Voor het NCGI was het een turbulent jaar waarin Herman Mulder met veel succes op interim basis de voorzittershamer gedurende een half jaar heeft gehanteerd. Herman heeft in die korte periode het voor elkaar gekregen dat er een langere termijn onderzoeksagenda is opgesteld die zorgdraagt voor cohesie en samenhang in onze werkzaamheden en nog meer focus heeft aangebracht. We zijn Herman dan ook veel dank verschuldigd. Ik memoreer graag dat Herman onlangs door Zijne Majesteit is bevorderd tot Officier in de Orde van de Nederlandse Leeuw. De jarenlange inzet om met name het thema duurzaamheid hoger op de nationale agenda te krijgen, was daarvoor vast een belangrijke reden. Wij feliciteren Herman nogmaals van harte met deze grote eer, hij verdient het zeer.

Niet alleen voor ons als NCGI was het een bewogen jaar, ook (inter)nationaal gebeurde er van alles. Nu ga ik op deze plaats niet de wereldpolitiek met u doornemen, maar wil ik  vanuit corporate governance perspectiefer enkele zaken uitlichten.

Zo is Eumedion inmiddels druk bezig een Stewardship Code het licht te doen laten zien. De verwachting is dat die in het begin van het nieuwe jaar zal verschijnen. Daarmee volgt Nederland de ontwikkeling in de UK, waar een dergelijke code al bestaat. Met het woord Stewardship wordt nog duidelijker dat de lange termijn waardecreatie, zoals die in de Corporate Governance Code is verwoord, vooral vraagt om inclusiviteit van alle stakeholders en een perspectief dat ook ondernemingen schatplichtig zijn aan ‘rentmeesterschap’. De lange termijn gaat niet alleen om winst en continuïteit van de onderneming, maar ook om de continuïteit van de aarde waarop wij - en vooral ook onze kinderen - leven.

Het is dan ook niet voor niets het jaar waarin de 17 Sustainable Development Goals van de United Nations meer tractie hebben gekregen. Het regeringsakkoord van het nieuwe kabinet laat dat ook zien. Ook het boek ‘Doughnut Economics’ van de Engelse econome uit Oxford Kate Raworth begon aan een opmars. Zij was ook te gast in Buitenhof en legde nog maar eens omstandig uit dat het idee dat voortdurende – en dus oneindige – groei een verkeerd uitgangspunt is en dat de grenzen van wat de aarde kan opbrengen in acht genomen dient te worden.

Het is ook het jaar waarin na eerder de Panama Papers de Paradise Papers veel stof deden opwaaien. De voortdurende discussie over de dunne lijn tussen belastingontwijking en belastingontduiking werd met vele bekende namen en voorbeelden nog maar eens gevoed. Ondernemingen werden opgeroepen zich nadrukkelijker rekenschap te geven dat het gebruik maken van ‘tax havens’ ongewenst is. De OESO bracht een lijst uit van landen die zij ‘non-cooperative jurisdictions’ noemden. Een lijst die direct door het Tax Justice Network werd betiteld als een betekenisloze lijst omdat deze meer onbeantwoord liet dan hij beantwoorde. Ook de Europese Commissie heeft inmiddels een duit in het zakje gedaan waarbij – uiteraard – de eigen Europese kool en geit werden gespaard. Eén ding is zeker, overheden worden in toenemende mate onder druk gezet om handelend op te treden tegen gedrag dat het gevoel van rechtvaardigheid geweld aandoet. Met veel schroom en aarzeling lijkt er enige beweging te zitten in de opstelling van overheden.

Het fameuze blad ‘The Economist’ publiceerde onlangs een artikel waarin werd betoogd dat zo langzamerhand overheden de macht weer meer naar zich toetrekken , dit na een lange periode waarin deregulering, marktdenken en liberalisme de overhand hadden. Of deze trend zich doorzet zal de toekomst leren. It’s too early to tell. Maar de opkomst van Stewardship denken, de ‘boze burger’ (een fenomeen dat volgens het Sociaal Cultureel Planbureau wel meevalt), een assertiever optredende overheid en een nieuwe generatie die op de arbeidsmarkt komt die minder materieel ingesteld lijkt te zijn, maken dat we ook op het terrein van bestuur en toezicht veranderingen in het verschiet zien.

Die veranderingen zijn nodig omdat ook in het jaar 2017 ondanks alle wetten, regels en codes, faillissementen en schandalen zich aaneenregen. De lijst is helaas lang. Het is kennelijk of niet zo eenvoudig om goede regels te maken die helpen om die stroom in te dammen, of, de regels zelf zijn het probleem misschien niet, maar de wijze waarop ze worden toegepast. Er is nog genoeg werk aan de winkel om ook in 2018 ons niet te hoeven vervelen.

Uiteraard gaan we op de valreep van het nieuwe jaar niet somberen en spreken we de hoop uit dat het nieuwe jaar een mooi en vooral voorspoedig en gezond jaar mag worden voor u en de uwen. Ik wens u namens mijn collega’s van het NCGI mooie feestdagen toe en zie uit naar uw reacties op onze nieuwsbrieven in het nieuwe jaar 2018.'

Bron: nieuwsbrief Nyenrode Corporate Governance Instituut, november - december 2017.


Artikelen en columns gepubliceerd op de website en in de nieuwsbrief van het NCGI weerspiegelen niet per definitie een algemene visie van het NCGI, maar worden door auteurs op persoonlijke titel geschreven. Wenst u te reageren dan kan dat naar ncgi@nyenrode.nl.