Een witte veeg

"Die mond moet wat lager," zei de docent. Ik keek naar het portret en ik keek naar het model en na wat wikken en wegen moest ik toegeven: "Ja, dat denk ik eigenlijk ook wel." "Mooi," zei de docent, "ik zou er nu gewoon overheen schilderen." Ik twijfelde. Het zat er net goed op. Precies de juiste kleur van de lippen, precies de juiste krul aan de uiteinden en ook nog die ene kleine glinstering op de onderlip. Alles zou wegvallen. Oh, wat jammer.

"Ik zie dat je er moeite mee hebt, wacht, ik help je even." De docent pakte één van mijn penselen, doopte het in witte verf en gaf een grote veeg over het hele ondergedeelte van het portret. "Zo, nu kan je zelf wel verder, denk ik zo." Ik moet wel erg verslagen hebben gekeken, want hij zei: "Wees niet zo verliefd op je eigen werk. Gun jezelf de kans om beter te worden." 

De verschrikking van een pandemie is een witte veeg door onze samenleving. We zitten plotseling thuis, klappend en juichend voor onze artsen en verplegers die onze maatschappij nu feitelijk overeind houden. De zorgverleners in bejaardenhuizen zijn onze helden en juffen en meesters zijn weer geworden wat ze eens waren. Cruciale beroepsgroepen. 

Te midden van het leed dat we nu zien ,en dat vrees ik nog zal gaan komen, zit een grote kans. Een kans overigens die ook zomaar door onze vingers zou kunnen glippen. Een kans op bezinning. Maar niet een bezinning in de trant van een mindfulness momentje of een korte retraite in een luxueus uitgevoerd klooster, maar meer een bezinning in de vorm van een totaal andere koers nemen. Waarom zou ‘pas een beetje op elkaar’ bijvoorbeeld alleen gelden in een periode van pandemie?

Toch is afscheid nemen van jarenlang aangeleerd gedrag niet eenvoudig. Koers veranderen is nu eenmaal lastig. We krijgen nog dagelijks aanbiedingen voor verre vakanties en stedentrips. Reclamebladen doen alsof er weinig aan de hand is en thuiswinkels vragen vriendelijk of we alsjeblieft onze inkopen willen spreiden. Ze hebben het te druk.

Flatten the curve. De blindheid van sommigen voor wat zich voor onze ogen afspeelt is intrigerend en soms ook begrijpelijk. Bedrijven zijn in nood en daarmee ook mensen. De enige remedie die ik nu zie, zit in de creativiteit. En ik ben niet de enige die het ziet. Mensen thuis verzinnen de gekste en leukste activiteiten, de zorgverzekeraars malen even niet om marktwerking en werken samen, dure restaurants worden afhaal-loketten en de kerken gaan met hun preken digitaal in the cloud.

Het gaat gelukkig in de tussentijd beter, maar we zijn er helaas nog niet. Toch, de mogelijkheid om beter te worden krijgen we zeker. Ik geloof daar in en bovendien is dat ook de kern van onderwijs en precies de reden waarom onderwijzers bij cruciale beroepen horen. Maar de kans om beter te worden, kan ons ook ontglippen.

Ik kijk naar de witte veeg en mijn verminkte portret. Ik heb net gezien hoe je met één streek de helft wegveegt. Waarom niet de rest ook wegvegen? Waarom niet iets totaal anders maken? Niet naar het model kijken, maar schilderen wat je voelt of juist alleen wat je wilt zien. Los van de werkelijkheid.

Voor een kunstenaar kan dat een bevrijdend moment zijn, maar bij sommige buitenlandse politici heb ik twijfels. We hebben betrouwbare instituten nodig en een witte veeg over die democratische ankers met hun checks- and-balances als zogenaamde noodmaatregel stelt me niet gerust.  

Het model staat op en loopt langs alle werken. Ze heeft gehoord wat de docent zei en kijkt geamuseerd naar de witte veeg over mijn doek. Ze wil me een hart onder de riem steken: "Het wordt heus wel wat." En ze heeft gelijk. Die kans zit er zeker in. Feitelijk is er nu een ’window of opportunity‘. Ik denk dat Bob Hoogenboom dat goed ziet.