Groene EU-richtlijn is kans en risico voor accountant

Deze nieuwe verplichte duurzaamheidsrapportage wordt vanaf 2024 in fasen ingevoerd. In Nederland komen in totaal ongeveer 3.500 ondernemingen onder deze verplichting te vallen. Het is de bedoeling dat de duurzaamheidsrapportage in belangrijke mate wordt gestandaardiseerd. Om die reden wordt in opdracht van de Europese Commissie gewerkt aan een uitgebreide set van zogenaamde European Sustainability Reporting Standards (ESRS).

Te vrijblijvend

Ondernemingen die op dit moment (vrijwillig) over duurzaamheid rapporteren, gebruiken een of enkele van de veelheid aan standaarden, richtlijnen of aanbevelingen van non-gouvernementele organisaties, zoals het Global Reporting Initiative en de International Integrated Reporting Council. In de ogen van de Europese Commissie zijn die niet goed genoeg en bieden ze door hun vrijblijvende karakter teveel ruimte voor greenwashing.

Ook voor accountants is de CSRD van belang. Nu moet een onderneming het financieel jaarverslag laten voorzien van een accountantsverklaring, waarbij de controle moet worden uitgevoerd door een gecertificeerde accountant. Op basis van de CSRD moet ook de duurzaamheidsrapportage worden voorzien van een verklaring. De controle mag door de gecertificeerde accountant uitgevoerd worden, maar kan ook aan een andere onafhankelijke verlener van assurancediensten worden gegund, een markt die zich nog moet ontwikkelen.

Steeds meer kennis

De CSRD betekent een aanmerkelijke uitbreiding van de accountantsopleiding voordat een accountant assurance mag verlenen bij een duurzaamheidsrapportage. Dit maakt het accountantsberoep nog kennisintensiever. Waar de regelgeving voor financiële verslaggeving is uitgedijd, en IT, juridische zaken, risicomanagement en actuariaat steeds meer kennis van de accountant zijn gaan vragen, zal nu een nieuw vakgebied duurzaamheidsrapportage toegevoegd worden. De vraag is in hoeverre je zo'n toenemende hoeveelheid specialistische kennis mag verwachten van individuele accountants.

Wij denken dat de grens van kennisintensiteit is bereikt. In dat licht is het positief dat de CSRD de mogelijkheid openlaat voor het ontstaan van een beroepsgroep van duurzaamheidaccountants. In onze ogen moet de accountant bij de controle meer dan nu gaan steunen op het werk van andere specialisten. De accountant moet wel de samenhang bewaken en moet het overkoepelend oordeel kunnen geven.

Druk op kwaliteit

Door implementatie van de CSRD neemt het aantal jaarverslagen met een duurzaamheidsrapportage aanzienlijk toe en wordt de controle verplicht. Of dit allemaal bij de huidige accountant terechtkomt zal afhangen van de ontwikkeling van een beroepsgroep van duurzaamheidsaccountants. In de huidige krappe arbeidsmarkt zal het hoe dan ook niet eenvoudig zijn de mensen op te leiden en het extra werk uit te voeren. Wij zijn blij dat de controles over meerdere beroepsgroepen gespreid kunnen gaan worden, maar voorzien dat de toename van het werk tot druk op de kwaliteit van de controles zou kunnen leiden.

De nieuwe wetgeving zal hoe dan ook het accountantsberoep veranderen. De accountantsverklaring gaat zich immers ontwikkelen van uitsluitend terugkijkend naar terug- en vooruitkijkend, van een oordeel over uitsluitend financiële prestaties naar een oordeel over prestaties in financiën, duurzaamheid, sociaal functioneren en governance. De verklaring heeft niet langer slechts betrekking op een onderneming in isolatie, maar op een onderneming opererend in een waardeketen. Door deze verbreding kan het accountantsberoep aan relevantie winnen en kunnen accountants hun rol als ‘vertrouwenspersoon van het maatschappelijke verkeer’ meer dan ooit waarmaken.