Grotere invloed van bedrijven op overheid moet onze kijk op goed bestuur veranderen

Hoewel de overheid als regulerende instantie niet weg te denken is uit onze maatschappij, verandert het basisprofiel van het publieke domein wel. ‘De overheid speelt nog steeds een belangrijke rol, maar is steeds meer afhankelijk van en nauwer verweven met de markt’, stelt prof. dr. Bob Hoogenboom, kerndocent van de MBA-module Government and Corporate Governance.

Publiek en privaat wordt vaak beschouwd als twee aparte maatschappijtakken. Volgens Hoogenboom is die visie inmiddels behoorlijk achterhaald. ‘Er is niet langer sprake van de overheid én de markt. Zeker bij het vormgeven en sturen van complexe maatschappelijke veranderingen treedt een groeiende kruisbestuiving op tussen het publieke en private domein.

Wat je ziet is een verregaande hybridisatie van overheid en markt. Er ontstaan steeds meer tussenvormen die elementen van beide domeinen samenbrengen. Dit leidt weer tot nieuwe contract- en organisatievormen die een andere invulling geven aan de beleidspraktijk.

Het klassieke beeld van government (wat is goed bestuur?) krijgt een steeds bredere betekenis en maakt langzaamaan plaats voor corporate governance. Veranderingen worden niet door overheden opgelegd, maar veeleer vormgegeven en gestuurd in samenwerking met de banken en Shells van deze wereld. Zwart en wit maken plaats voor verschillende grijstinten.’

Kwetsbaarheid

De verschuiving richting corporate governance heeft ook invloed op de vraag wat nu goed bestuur is. ‘De vermenging van overheid en markt zorgt bijvoorbeeld dat democratische controle steeds moeilijker wordt. De onlangs onthulde Paradise Papers vormen hier een goed voorbeeld van.

Ook op het vlak van essentiële gebieden als de financiële infrastructuur, energie of de voortschrijdende digitalisering van de samenleving speelt corporate governance een niet te onderschatten rol.’ Hoogenboom vervolgt:

Tachtig procent van deze sectoren is in handen van bedrijven. Dat heeft grote maatschappelijke consequenties. De kwetsbaarheid van bedrijfsprocessen is direct afhankelijk van de samenwerking tussen overheden en commerciële partijen.

Wat is goed bestuur?

De module Government and Corporate Governance gaat vooral in op de vraag wat deugdelijk bestuur is binnen het sterk veranderde speelveld van publiek en privaat. Bob: ‘Een goed voorbeeld is de gaswinning in Groningen, een kwestie die illustratief is voor de complexe verhouding tussen publiek en privaat.’

Belangrijk is volgens Hoogenboom het concretiseren en problematiseren van de maatschappelijke verschuivingen die tegenwoordig plaatsvinden.

‘Er wordt te gemakkelijk en naïef gedacht over veranderingen binnen de samenleving. Er gaapt vaak een kloof tussen de regels en de werkelijkheid, wat leidt tot een complexe realiteit. De module wil deze kloof dichten en goed kijken naar de dilemma’s die komen kijken bij die nieuwe werkelijkheid.’

Tijdens de module Government en Corporate Governance van de Modulair Executive MBA, track Public & Private wordt besproken welke krachten de onderlinge verhoudingen in deze sectoren beïnvloeden en hoe je vanuit hier beter op je eigen positie kan inspelen. Verder wordt er gekeken naar in hoeverre de beide maatschappelijke takken beïnvloed worden door de toenemende onderlinge kruisbestuiving. Door literatuuranalyses en een interactief programma onderzoeken we hoe je misstanden ziet aankomen en kan voorkomen.