‘Het perspectief van de veranderaar is cruciaal’

In een tijd die veel vraagt van organisaties en leiders, lijkt verandering het nieuwe normaal te zijn geworden. Maar hoe zorg je ervoor dat verandering in de organisatie niet alleen effectiever verloopt, maar ook betekenisvoller voor de mensen die er werken? Sander van Muijen en Jan Engelen zijn als kerndocenten betrokken bij de masterclass Verandermanagement van Nyenrode Business Universiteit. “Veranderen is best ingewikkeld.”

Wat speelt hier? Wat moet er gebeuren? Wat is er nodig? En wat is mijn rol daarin? De antwoorden op deze vragen vormen volgens Engelen en Van Muijen belangrijke ingrediënten van de masterclass Verandermanagement.  “Verandermanagement kende lange tijd een wat technische en mechanische benadering”, vertelt Engelen. “Maar juist in een wereld die steeds complexer en dynamischer wordt, is het belangrijk om ons te realiseren dat het altijd over mensen gaat.” Volgens Van Muijen heeft de coronapandemie mede bijgedragen aan een maatschappelijke verschuiving. “We zijn in deze periode meer gaan reflecteren op ons werk en wat we willen met ons leven. Daarmee is ook de behoefte gegroeid om in een organisatie te werken waar de mens centraal staat, in plaats van processen of systemen.”

“Veranderen is enorm ingewikkeld, dat hoor ik ook terug van de deelnemers aan de masterclass”, zegt Engelen. “Het is een illusie om te denken dat je op papier een plan kan maken en dat de wereld dan automatisch verandert.” Vaak schrijven deelnemers zich in om te leren en te onderzoeken hoe effectieve verandering kan worden georganiseerd en wat daarvoor nodig is. “Tijdens de masterclass reiken we de deelnemers verschillende theorieën, modellen en instrumenten aan die zij kunnen inzetten in hun eigen verandertraject. Daarbij kun je denken aan het hanteren van een veranderkundig denkraam of het leren werken met zowel een ‘top-down’ als ‘bottom-up’ aanpak.  Maar daarmee zijn we er nog niet”, legt Engelen uit. “Een belangrijk onderdeel van veranderen is om inzicht te krijgen in ‘de vraag achter de vraag’ is. Pas dan kun je bepalen welke interventie nodig is. Van Muijen: “Daarnaast gaat de masterclass ook over de veranderaar zelf, als belangrijk instrument bij verandertrajecten. Het ontwikkelen van je eigen stijl en perspectief als veranderaar is cruciaal om je eigen positie in het verandertraject te bepalen. Zo wordt ook duidelijk op welke zaken je invloed kan uitoefenen en wat de succesfactoren zijn voor succesvol veranderen.” 

Intervisie 

Een belangrijk onderdeel van de masterclass is intervisie. Onder begeleiding van een ervaren coach gaan de deelnemers in subgroepen aan de slag met casussen uit de eigen organisatie. “Deze groepen zijn heel divers”, vertelt Van Muijen. “Vanuit de zorg, overheid en diverse andere industrieën, helpen deelnemers elkaar met reflectie en feedback. Ook verwerken de deelnemers de meest actuele inzichten van de vele gastdocenten die door de gehele masterclass hun ervaringen en kennis doorgeven.” Dat levert volgens Van Muijen een ‘clarity of distance’ op. Deelnemers kijken met een frisse blik naar de organisatie van een ander, maar ook naar die van zichzelf. Na afloop van de masterclass horen de docenten vaak terug dat deelnemers beter begrijpen wat er allemaal bij een verandertraject komt kijken, maar vooral ook wat dit van henzelf vraagt. “We merken dat de vraag ‘Hoe kan ik verandering realiseren?’ vaak aanleiding is voor deelnemers om zich op te geven voor de masterclass. De persoonlijke ontwikkeling die voortvloeit uit de vraag ‘wat is mijn rol als veranderaar en hoe kan ik mijn impact vergroten?’ blijkt vaak minstens net zo belangrijk”, aldus Van Muijen. “Dat geldt ook voor ons als kerndocenten. Ook wij moeten blijven meebewegen met de vragen en behoeften van de deelnemers en de vraagstukken die spelen bij de organisaties waar zij werken.”