Iedereen heeft een rol in climate control

‘Aan de rol en groeiende verantwoordelijkheid van bedrijven met betrekking tot klimaatverandering en mensenrechten zitten twee kanten. Aan de ene kant zijn er de ethische en juridische aspecten, aan de andere kant biedt het ook veel kansen,’ zegt Jan van de Venis, jurist en eigenaar van JustLaw. Hij is een van de organisatoren en sprekers tijdens de conferentie ‘Corporate responsibility in relation to climate change’, die op 18 januari plaatsvindt op Nyenrode Business Universiteit.

‘Het idee dat iedereen een rol en groeiende verantwoordelijkheid heeft, is de ethische en juridische kant. Maar iets doen voor mensen in ontwikkelingslanden, die de gevolgen nu al sterk voelen, is niet genoeg. We hebben ook een morele verplichting naar onze eigen kinderen en toekomstige generaties. Als wij nu niets doen, laten we een instabiele wereld voor ze achter met een stijgende zeespiegel en extremer weer en daardoor bijvoorbeeld veiligheid- en drinkwaterproblemen. Daar zie je ook de koppeling met mensenrechten. In Nederland kwam door de extreem droge zomer vorig jaar het recht op drinkwater, een mensenrecht, bijna in het geding. Door de stijging van de zeespiegel komen we zelf in gevaar en daarmee ons recht op leven. Ook komt er door verbranding van fossiele brandstof fijnstof vrij, een gevaar voor ons recht op gezondheid. Op dit moment zien we extreme droogte of regenval vaak in gebieden waar mensen al arm en kwetsbaar zijn. Juist mensen die nauwelijks verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering, worden nu het hardst geraakt. Daarom hebben landen waar bijvoorbeeld veel uitstoot van CO2 is, een grotere verplichting om te schalen naar een C02-arme of -vrije samenleving. Dit is allemaal door de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties  bevestigd.’

Enorme kansen

‘Aan de andere kant liggen er enorme kansen voor bedrijven,’ benadrukt Van de Venis. ‘Ze kunnen in markten stappen waar andere bedrijven nog niet actief zijn. We zien ook dat duurzame bedrijven gemakkelijker nieuw en jong personeel aantrekken en langer vasthouden. Dit zijn bewezen voordelen. Om bedrijven meer verantwoordelijkheid te laten nemen voor klimaatverandering, zijn twee dingen nodig. Ik noem dat de carrot en de stick. De carrot staat voor de prikkel dat meedoen of voorlopen voordelen oplevert. De stick komt aan de orde als je je niet gedraagt. Dan kan een bedrijf bijvoorbeeld te maken krijgen met een rechtszaak.’

CO2-uitstoot verminderen

‘Milieudefensie bijvoorbeeld heeft een rechtszaak tegen Shell aangekondigd; deze case wordt in april gestart en komt tijdens het congres aan de orde. Een andere spreker, iemand van German Watch, steunt een Peruaanse berggids bij een rechtszaak tegen de Duitse energiegigant RWE. Verder zijn we er trots op dat commissioner Roberto Cadiz van het mensenrechtencollege van de Filipijnen aanwezig is op het congres. Dit mensenrechtencollege gaat binnenkort uitspraak doen over de mondiale CO2-uitstoot door de zogenaamde ‘Carbon Majors’, de grootste uitstoters wereldwijd. Ze kunnen daarbij de Filipijnse regering en andere regeringen oproepen strengere regels te maken, om zo veel en zo snel mogelijk de CO2-uitstoot te verminderen.’

Bevlogen managers

Van de Venis merkt dat de laatste jaren de bewustwording rond klimaatverandering flink is gegroeid. ‘Tegenwoordig erkennen grote bedrijven openlijk het bestaan ervan. Nog maar tien jaar geleden werkten organisaties als Amnesty en Greenpeace niet echt samen op dit thema, omdat toen voor velen mensenrechten en milieu twee aparte gebieden waren. Er is in de afgelopen jaren heel veel gebeurd in VN verband, zoals het Klimaatverdrag en resoluties van de Mensenrechtenraad. Er komt steeds meer aandacht voor het milieu vanuit het recht en mensenrechten. Ook voor verplichtingen en verantwoordelijkheden die bedrijven hierin hebben. Na een eerste serie klimaatzaken tegen overheden, zien we nu steeds meer zaken tegen bedrijven. Soms zelfs door overheden.

Verder zien we dat activistische aandeelhouders steeds meer macht krijgen. Bij Shell bijvoorbeeld steunen aandeelhouders resoluties, waardoor het bedrijf meer moet gaan investeren in hernieuwbare energie. Organisaties als pensioenfondsen worden bewuster waar ze hun geld in investeren; dat is steeds vaker in duurzame bedrijven. Omdat het ethisch en juridisch klopt, maar ook vanwege de groeiende risico’s op ‘stranded assets’. Als dit zo door gaat zal er steeds minder investeringsgeld beschikbaar zijn voor niet-duurzame bedrijven.

En we zien een verschuiving binnen bedrijven. Zo komen er steeds meer managers die echt willen gaan staan voor duurzaamheid en soms verder willen gaan dan het geldende beleid van het bedrijf. De grotere maatschappelijke betrokkenheid van bedrijven komt dus niet alleen van buitenaf, maar steeds vaker ook van binnenuit; dat zullen we op 18 januari ook uitgebreid bespreken.’

Op 18 januari 2019 van 9.00 tot 16.15 uur vindt de conferentie plaats op Nyenrode met als thema 'Climate Responsibilities of Business: Business, climate change, human rights'.

Lees meer over de sprekers en het programma van ‘Conference Climate Responsibilities of Business' (pdf)