Integriteit uit lockdown

Juist in crisistijden blijkt waar een organisatie echt voor staat en wat managers echt belangrijk vinden. Dat blijkt uit de keuzes die worden gemaakt en de beslissingen die worden genomen als alles onder druk staat. In die zin is een crisis heel verhelderend. Dit kan zowel positieve als negatieve ervaringen opleveren. Een risico van een crisis is dat integriteit naar de achtergrond verdwijnt en managers ervoor kiezen andere zaken prioriteit te geven. Dit essay uit het boek ‘COVID-19: een bevel uit het niets’ gaat over het grote belang van integriteit, juist nu in tijden van crisis. Primair ligt de verantwoordelijkheid voor het uitdragen van purpose en kernwaarden bij managers. Maar hoe doe je dat? Auteurs Sacha Spoor en Edgar Karssing geven in dit essay een aantal concrete handvatten.  

Door de coronamaatregelen werken managers en medewerkers vooral thuis. De mogelijkheden om dan aandacht te besteden aan integriteit zijn beperkter en lastiger te organiseren. Redenen waardoor de aandacht voor integriteit in lockdown kan gaan. Juist nu is het van belang aandacht te besteden aan integriteit. Ja, ook nu er zoveel onzeker is en bedrijven eerst maar eens moeten zien hoe ze de crisis overleven.

Zoals Berend van der Kolk treffend aangeeft: "In de Tweede Wereldoorlog werd Winston Churchill gevraagd te bezuinigen op kunst om zo de dure oorlog te kunnen blijven bekostigen. Zijn reactie op deze vraag vind ik erg veelzeggend: ‘Then, what are we fighting for?’ Dit antwoord laat ons zien dat waarden en normen wat mogen kosten. Waardecreatie gaat niet alleen maar over geld. Wat hebben we als samenleving aan organisaties die wel zeggen waarde te creëren, maar zelf geen enkele waarde meer hooghouden? En wie wil eigenlijk in zo’n organisatie werken?"¹

Pak deze kans

Een crisis kan een moment van bezinning zijn. Volgens sommigen is het zelfs dé gelegenheid voor een ‘reset’, een aanleiding voor (ingrijpende) veranderingen. Paul Verhaeghe betoogt bijvoorbeeld in zijn beschouwing over de oorzaken en gevolgen van de coronacrisis Houd afstand, raak me aan dat we deze crisis moeten aangrijpen om andere keuzes te maken.² "De vorm, de manier van leiderschap en de hiërarchische structuur die aan autoriteit gekoppeld zijn, zijn ingrijpend aan het veranderen. Wat we nu nodig hebben is horizontaal leiderschap dat mensen stimuleert om samen naar een gemeenschappelijk doel te werken, dat gemeenschap creëert".³ 

We zouden juist nu moeten durven kiezen voor leiderschap dat gericht is op de bedoeling van de organisatie of, zoals het in de managementliteratuur wordt genoemd, de purpose. In de praktijk betekent dit dat een organisatie een inspirerend hoger doel vaststelt en communiceert; een doel dat klanten bindt, stakeholders inspireert en medewerkers betekenis geeft.

Ook compliance specialist Eric Schuiling snapt heel goed dat in tijden van crisis praten over integriteit of het organiseren van een awareness-sessie niet het belangrijkste is, maar dat dit geen reden voor stilzitten is: "Lever je bijdrage juist door mee te praten over het weer opnieuw verbinden van het bedrijf met de purpose. Vragen als: Waartoe is het bedrijf op aarde? Wat maakt ons succesvol? geven voldoende haakjes om juist integriteit en compliance nog steviger te verankeren in het wezen van de organisatie. ‘Pak die kans’, zou ik willen zeggen, zodat je nadat de storm van deze strategische heroriëntatie is geluwd, je trainingen en cultuuronderzoeken op een nog steviger basis kunt uitvoeren."⁴

1. https://www.aog.nl/blog/leiderschapsontwikkeling/mag-bedrijfsethiek-wat-kosten.
2. Verhaeghe, P. (2020). Houd afstand, raak me aan, De Bezige bij.
3. Interview met Paul Verhaeghe in Trouw, 14 juli 2020.
4. https://www.compliance-instituut.nl/compliance-is-nu-even-niet-meer-nodig