“Je steekt de weg niet over zonder eerst je eigen risico te bepalen”
26 oktober 2021
In de pensioensector verandert veel. Volgens dr. Pieter van Foreest, kerndocent Integraal Risicomanagement aan Nyenrode Business Universiteit, vraagt dit van bestuurders om strategische risico’s in kaart te brengen en bewust te kiezen hoe je met de veranderingen omgaat. “Je steekt ten slotte niet de weg over zonder eerst je eigen risico te bepalen.”
De grootste verandering in de sector? Volgens van Foreest is dat het nieuwe pensioencontract: “Hoe gaat dat eruit zien? Welke afhankelijkheden en onzekerheden brengt het met zich mee? De nieuwe opzet vraagt veel van de huidige bedrijfsvoering en het bijbehorende risicomanagement. Ondertussen loopt de dagelijkse gang van zaken gewoon door: de winkel blijft open tijdens de verbouwing.”
Grote verschuiving en rugzakadministratie
Van Foreest licht toe dat er binnen het pensioencontract een grote verschuiving plaatsvindt: “Voorheen werkten we op toekomstbasis. Hierbij lijkt het alsof je in de toekomst een gegarandeerd bedrag krijgt, maar we kunnen nooit garanties geven. Daarom gaan we nu meer op vermogensbasis werken: een vermogen dat je per individu opbouwt. Dit past goed bij de huidige trend van individualisering, maar heeft een enorme impact op het proces en de administratie. Daarnaast heb je te maken met risico’s als dataveiligheid, datakwaliteit en beleggingen.”
Na nieuwe wetgeving op het gebied van privacy en veiligheid ligt de discussie volgens Van Foreest nu vooral op het risico dat voortkomt uit datakwaliteit: “Je hebt te maken met een enorme ‘rugzakadministratie’: data uit eerdere systemen en afspraken. Hierbij moet je als pensioenorganisatie beseffen dat het een illusie is dat alle data op dit moment goed in de systemen zit. Dat betekent dat je moet accepteren dat er fouten inzitten en dat je je hier op moet voorbereiden.”
Strategische risico’s
“Bij de opleiding Integraal Risicomanagement verdelen we dit soort risico’s in drie categorieën. Op omgevingsrisico’s heb je geen directe invloed, zoals de politiek, financiële markten die instorten, de coronapandemie. Je kunt dit niet voorspellen maar je moet wel een globaal plan hebben hoe je met de gevolgen van zo’n mogelijke gebeurtenis omgaat. De tweede categorie zijn vermijdbare risico’s. Deze zijn beheersbaar en hebben te maken met het voldoen aan wet- en regelgeving.” Zijn advies: “Stel duidelijke doelen op, maak het concreet en delegeer de acties.”
De grootste uitdaging ligt volgens Van Foreest in het maken van keuzes in de derde categorie: strategische risico’s. “Hierbij gaat het niet om hoe je een bijbehorend doel wilt bereiken, maar stel je de vraag: ‘is het een belangrijk risico?’ Na een ‘ja’ of ‘nee’ moet je deze keuze kunnen uitleggen, duidelijk communiceren naar stakeholders en ook simpelweg de keuze dúrven maken. Dit gaat beter vanuit een duidelijke missie en visie.”
Helikopterview en deelnemerstevredenheid
De laatste jaren focuste de pensioensector vooral op beleid: “Als je wilt aantonen of iets werkt moet je een plan hebben,” licht Van Foreest toe. “Momenteel focussen we ons echter meer op het beoordelen van de werking van dit plan. Hoe laat je bijvoorbeeld zien of het risicomanagement conform plan is uitgevoerd? Tijdens de opleiding leer je hiervoor de juiste vragen te stellen: “Je hebt een helikopterview nodig. Daarom werken we niet op detailniveau maar kijken we naar het grotere geheel.”
Van Foreest geeft aan dat je als bestuurder het stakeholderspeelveld goed moet kennen. “Het draagvlak voor pensioenen is grotendeels weg. Dat merk je aan de negatieve berichten in de media. Er is sprake van een vertrouwensbreuk terwijl deelnemerstevredenheid de kern is van ons bestaan. Daarom is het belangrijk om goed – en tegenwoordig vaak duurzaam – te beleggen en zo veel mogelijk kansen te benutten.” Je kunt daarnaast de eigenrisicobeoordeling (ERB) inzetten: “Het is niet alleen een verplichte eindrapportage maar vooral ook een middel om het proces en alle bijkomende risico’s zo veel mogelijk te managen.”
Tijdens het programma Integraal risicomanagement voor beleidsbepalers in de pensioensector leer je de werking van het integraal risicomanagement (IRM) te evalueren voor de pensioenorganisatie waarin je werkzaam bent, zodat deze zelflerend en zelfsturend wordt. Het programma brengt je de kennis van de (beoogd) sleutelfunctiehouder van de risicobeheerfunctie of de vervuller van die rol op niveau, om te voldoen aan de eisen die De Nederlansche Bank (DNB) stelt
Nyenrode deelt kennis met nieuwsgierige professionals. Abonneer je op News@Nyenrode voor al het Nyenrodenieuws.