Dit land telt te veel 'hagelslagondernemingen'

Exit Fantoomtrots past in deze tijd van transitie, waarin wordt gezocht naar een nieuw verhaal voor het kapitalistische model. Maar het past er ook weer niet helemaal in, doordat het deels teruggrijpt naar vertrouwde recepten uit het kookboek voor het bedrijfsleven. Het is geen idealistisch maar een realistisch boek met veel praktische voorbeelden. En wars van ideologische vooroordelen. 

De auteurs gaan niet mee in het idee dat bedrijven slachtoffer zouden zijn van aandeelhouders-kapitalisme

Zo gaan de auteurs niet mee in het in Nederland geliefkoosde idee dat bedrijven als Unilever slachtoffer zijn van het kortetermijnaandeelhouderskapitalisme, oftewel het Angelsaksische model, terwijl het concern het goede wil doen voor de samenleving en alle belanghebbenden, de Rijnlandse ideologie. Hier is volgens de auteurs sprake van een schijntegenstelling. De kapitaalverschaffer staat voor de financierbaarheid en daarmee voor het begin en het einde van de jaarcyclus. Daartussen staan alle belangengroepen die de onderneming moet bedienen om haar bestaansrecht te rechtvaardigen. De een kan niet zonder de ander.

Probleem is wel dat veel Nederlandse fondsen de beurs niet of nauwelijks meer gebruiken om te ondernemen. Zij potten het geld op, kopen aandelen en zijn onvoldoende bezig met wat de auteurs economic value added of EVA noemen, een berekeningsmethode van waardecreatie die eind vorige eeuw in zwang was. De hedendaagse managerskaste is te zeer gericht op de winst-en-verliesrekening en het managen van het getal onder aan de streep en te weinig op de toekomst. Net als veel beleggers zijn zij bezig met de korte termijn. Er wordt te weinig naar de balans gekeken en naar de werkelijke waarde van merken. Om uit deze zelfgenoegzaamheid te geraken doen de auteurs onder meer het voorstel om de commissarissen verantwoordelijk te maken voor strategie en de balans. Het management kan zich dan richten op de uitvoering van het plan, de winst-en-verliesrekening en de dagelijkse gang van zaken. Het is een interessant idee dat zeker een discussie waard is, al vraagt het een fundamentele herijking van het profiel, de inzetbaarheid en de beloning van toezichthouders. Ook de auteurs zullen moeten erkennen dat uiteindelijk niet de structuur maar de personen het succes bepalen.