‘Lobbyen moet transparanter’

Boris van der Ham, bestuurder en voormalig Tweede Kamerlid, pleit als spreker in de collegereeks ‘Public affairs en stakeholdermanagement’ voor het openbreken van de klassieke patronen van de lobby. De lobby is volgens hem vaak nog te weinig transparant. Vanuit zijn voormalige rol als politicus, maar ook als bestuurder van verschillende organisaties heeft Van der Ham aan beide kanten van de tafel gezeten. Van der Ham deelt wat iemand een goede lobbyist maakt en hoe je de meeste impact maakt door transparant en integer te zijn.

Argwaan

Lobbyen heeft nog vaak een negatieve associatie. Een recent voorbeeld daarvan is de afschaffing van de dividendbelasting in het regeerakkoord door vermeende lobby van werkgevers als Shell. Van der Ham zegt daarover: ‘Het meest opmerkelijke in deze zaak was dat de afschaffing in geen van de verkiezingsprogramma’s van de partijen stond. Je kan je voorstellen dat mensen daar argwanend door worden. Zeker in een tijd waarin alles steeds transparanter moet zijn en alles online te vinden is, hebben mensen nog meer allergie van achterkamertjespolitiek. Dus als je iets lobbyt, ook al is het impopulair, dan moet je dat openlijk doen. Om eerlijk te zijn naar burgers en kiezers moeten de klassieke patronen van het lobbyen worden opengebroken. Je ziet gelukkig steeds meer organisaties en politici die daarin het voortouw nemen.’

Machtsverschuiving

Mede door de opkomst van online en sociale media heeft de afgelopen jaren een machtsverschuiving in het stakeholdermanagement en public affairs plaatsgevonden. Van der Ham: ‘Met één post op social media, email-actie, of online petitie kan je al beleidsmakers bereiken, zonder dat er maar een lobbybureau aan te pas komt. Je ziet dat er daardoor heel veel initiatieven worden gestart buiten de traditionele patronen van belangenorganisaties. Burgers die buiten de politiek of dwars door alle politieke partijen heen opkomen voor maatschappelijke belangen, zoals betere ouderenzorg. Mensen denken vaak dat lobbyen over geld en bedrijven gaat, maar ook ‘goede doelen’ als Amnesty International en Greenpeace lobbyen.’

Nieuwsgierigheid prikkelen

Uiteraard kan er ook weerstand zijn bij de ontvangende kant van de lobby. Van der Ham geeft dan als advies: ‘Als beleidsmakers of politici maar een kant van de zaak willen zien, moet je de nieuwsgierigheid van diegenen prikkelen. Zelfs als politicus, heb je soms een beperkt wereldbeeld. Ik heb het altijd wel een sport gevonden om, ook al was ik voor het rookverbod en het aan banden leggen van de sigarettenindustrie, ook de sigarettenfabrikant uit te nodigen en te horen hoe zij er tegen aan kijken. Een mate van nieuwsgierigheid is een uitgangspunt om tot een ander of een veel fermer standpunt te komen. Dan hoor je ook misschien argumenten die je anders niet had gehoord.’

Wat maakt iemand een goede lobbyist?

Iemand is volgens Van der Ham een goede lobbyist als hij een eerlijk verhaal heeft en zijn verhaal deugt. ‘Ik merk dat ik zelf beter kan vechten voor een zaak als ik erachter sta. Een goede lobbyist is iemand die daadwerkelijk begaan is met wat hij vertelt. Dat is een voorwaarde, want onechtheid wordt snel doorheen geprikt. Het allerbelangrijkste is dat lobbyisten een primaire integriteit bezitten en dat ze niet zomaar blind afgaan op wat ze horen, maar hun gezond verstand gebruiken.’, aldus Van der Ham.