‘L.E.S. in crisis: meer dienend, situationeel én verantwoordelijk leiderschap’

Het is 75 jaar geleden dat mensen, bedrijven en landen begonnen te herstellen van de diepe wonden van oorlog, armoede, wreedheden, schending van mensenrechten, angst - en zich te bekeren tot hoop, vrede en recht. Er werden nieuwe instituten en organisaties bedacht en geïnitieerd - van de Verenigde Naties, mensenrechten, naar nieuwe universiteiten en academies om nieuw leiderschap en diplomatie voor een betere wereld te leren. Nyenrode Business Universiteit is daar een voorbeeld van.

Vandaag bevinden we ons, hoewel niet te vergelijken, wederom in een crisis. We kunnen ons afvragen: wat kunnen we waarderen, vieren en waar kunnen we eerlijk trots op zijn? En ook, waar kunnen we beter (in) zijn? Hoe stellen we ons de wereld voor de komende 75 jaar?

Een wereld in crisis

Covid-19 heeft samenlevingen hard getroffen en we zien nu een eerste en voorzichtig herstel van een “lockdown”. Vroege schatting ziet wereldwijd een stijging van 350 miljoen werklozen, 1,5 miljard mensen in gevaar in ontwikkelingslanden,10 biljoen nieuwe schulden en ontwikkelde economieën zijn in krimp. De wereld is momenteel te kwetsbaar en kan niet samenkomen om een crisis als Covid-19 aan te gaan.

De oliesector is in beroering aangezien er bovenop de coronacrisis een "machtsstrijd" over de heerschappij over de markten gaande is. Dit in combinatie met de daling van de vraag, is bijna dodelijk voor de vooruitzichten voor de westerse majors in handen van de aandeelhouder. Voeg hieraan toe de nogal slechte vooruitzichten van de duurzaamheid van onze economieën, versus de natuurlijke wereld, en een volgende crisis is in wording.

Nieuw kader voor nationale economieën en WorldView Reform

Over de afgelopen jaren is het langzaam duidelijk geworden dat onze huidige intense vormen van economie op zijn best een karikatuur is geworden van haar oorspronkelijke bedoeling. Het Klimaatverdrag van Parijs en de UN Sustainable Development Goals (SDG’s) zijn daar voorbeelden van.

Nu hebben 170 Nederlandse wetenschappers de pen opgepakt en de overheid een manifest geschreven.^[1] In het manifest, vraagt men om hervorming van ons huidig denken in onze nationale economieën en om een betere en gezondere “World View” aan te nemen. Mijn positie: dit is zeker een dialoog waard voor degenen die ernaar streven om ons van en uit deze crisis te leiden.

LES in Crisis

Wat korte woorden vanuit mijn praktijk. Leiderschap nodigt ons uit om een aantal talenten en kenmerken te combineren, om medemenselijk en warm te zijn in relaties, maar ook - als de tijden moeilijk zijn - als een generaal van het leger, het slagveld te kunnen overzien en leiding te geven aan de verandering. Dus om 'hard en zacht' in leiderschap te zijn, noem het 'situationeel leiderschap'. Deze omstandigheden vragen om leiders die volledig kunnen werken met 'hart, hoofd en ziel' binnen een organisatie.

Ten tweede^[2] deel ik graag een aantal lessen vanuit het veld (crisis management):

• Begrijp de crisis waarin je je bevindt: zie en definieer het juiste probleem (en jouw "veilige haven" ).
• Stuur zo snel als je kan "uit de problemen", stop “het bloeden" en wees de groep een stap voor.
• Leer en stippel de nieuwe regels van het spel uit.
• Zorg dat iedereen aan boord die nodig is betrokken en enthousiast is. Laat bagage achter.
• Zorg dat je ogen en oren goed zitten, doorzie de feiten en het landschap goed.
• Verifieer en stuur - de hele dag door - naar de veilige haven waarin je je wilt bevinden.
• Zorg dat je (nieuwe en crisis) strategie, organisatie en uitvoering goed zijn.
• Wees snel, wees beslissend en niet bang om fouten te maken: vallen en opstaan maken deel uit van deze periode.

En voor een wat rustiger vaarwater, zorg dat je er echt bent. Een zeer goede (dagelijkse) praktijk is om “stil te staan”, "je ziel af te stemmen", je geweten te onderzoeken en om met een helder oog te kijken "hoe je momenteel bent" - en "hoe goed je aanwezig” kan zijn om onze wereld het beste van je leiderschap en talenten te geven - met echte eerlijkheid, medeleven en zorg. Uiteindelijk - en dit gaat een beetje diep: het is wanneer we "diepe ecologie" en "diepe zorg voor onze mensheid" omarmen - dat we zelf veranderen en zullen ervaren dat minder meer kan zijn.