Nieuwe rechtsvorm voor maatschappelijke ondernemingen in Nederland

In 2013 startten Tineke Lambooy, hoogleraar Ondernemingsrecht aan Nyenrode Business Universiteit, en Aikaterini Argyrou, universitair docent, gespecialiseerd in maatschappelijke ondernemingen (social enterprises) en wetgeving, ook bij Nyenrode, met hun onderzoek op het gebied van maatschappelijk ondernemerschap en recht. Maatschappelijke ondernemingen worden ook vaak aangeduid als social enterprises en sociale ondernemingen. Het doel van het onderzoek is het juridisch faciliteren van maatschappelijke ondernemingen in Nederland. Daaronder valt het bestuderen van de ondernemingsvormen van waaruit Nederlandse maatschappelijke ondernemingen werken, de mogelijkheden om een nieuwe vennootschapsrechtelijke vorm te introduceren die op maat wordt gemaakt voor maatschappelijke ondernemingen, en het bevorderen van zelfregulering specifiek gericht op maatschappelijke ondernemingen.

“Ondernemers die een maatschappelijke onderneming starten, beschouwen we als de verkenners van de ‘nieuwe economie’. In deze nieuwe economie prioriteren ondernemingen maatschappelijke doelen boven het doel van winst maken met hun onderneming. De huidige rechtsvormen in Nederland ondersteunen deze bedrijven nog niet,” vertelt Lambooy. Argyrou vult aan: “We begonnen ons onderzoek met het stellen van vragen als ‘Welke rechtsvormen zijn geschikt voor maatschappelijke ondernemers?’, ‘Welke rechtsvormen zien we in andere landen ontstaan?’ en ‘Wat betekent ‘maatschappelijk' in relatie tot publieke impact?’. Sindsdien hebben we vele maatschappelijke ondernemingen in onze studies betrokken, meerdere case study’s uitgevoerd en diverse onderwerpen onderzocht op dit terrein, onder andere samen met PWC en KMPG.”

Maatschappelijke impact 

“Ons onderzoek heeft in de afgelopen jaren veel ondernemers ondersteund bij het vinden van passende rechtsvormen voor hun bedrijf. Daarnaast heeft het onderzoek bijgedragen aan het opstellen van de Code Sociale Ondernemingen. Deze Code is sinds 2018 in gebruik en biedt een keurmerk aan sociale ondernemingen door (h)erkenbaarheid en vertrouwen te creëren,” aldus Lambooy. Een vervolg op de Code Sociale Ondernemingen is de Maatschappelijke BV (BVm): een nieuwe rechtsvorm in Nederland voor bedrijven die ondernemen met een maatschappelijk doel. Het onderzoek van Lambooy en Argyrou hielp met het formuleren van de kernindicatoren voor deze rechtsvorm.

Erkenning van maatschappelijke ondernemingen

Deze wetgeving zorgt voor betere erkenning van, en daarmee waardering, voor het maatschappelijk karakter van maatschappelijke ondernemers. Stakeholders kunnen hiermee maatschappelijke ondernemingen herkennen aan hun rechtsvorm. “Dat is belangrijk voor consumenten, leveranciers en financiers. Een duidelijke rechtsvorm zet de maatschappelijke ondernemingen op de kaart. Dit komt ook tot uiting in de City Deal Impact Ondernemen, waarin 80 partners samenwerken met als doel een faciliterend ecosysteem te creëren voor maatschappelijke ondernemers,” zegt Argyrou. “Daaruit kan samenwerking ontstaan, bijvoorbeeld op het gebied van werkgelegenheid, zorg en sociale cohesie.” Ze licht toe dat er een faciliterend effect ontstaat door iedereen dichter bij elkaar te brengen, wat ook leidt tot nieuwe kansen op het gebied van inclusiviteit, het creëren van een circulaire economie en sociale cohesie in de buurt. Lambooy: “Uiteindelijk helpen maatschappelijke ondernemers ook overheidsorganisaties om bij te dragen aan de invulling van de Sustainable Development Goals. Dat zijn de 17 doelstellingen op het gebied van duurzame ontwikkeling, opgesteld door de Verenigde Naties.”