‘Overheden onderschatten de impact van nieuwe technologieën’

‘Hoe verder weg overheden van de burger staan, hoe langzamer de digitalisering gaat; ze onderschatten de impact van nieuwe technologieën, of denken dat de ontwikkelingen nog gestopt kunnen worden. In de masterclass Digitaal leiderschap bij de overheid zien de deelnemers dat we naar een andere maatschappij gaan, die – als we het goed doen – ook mooier kan worden.’ Dat zegt prof. dr. Bob de Wit, hoogleraar Strategie aan Nyenrode Business Universiteit en een van de sprekers tijdens de masterclass Digitaal leiderschap bij de overheid.

Volgens De Wit gaat de digitalisering een enorme maatschappelijke verandering teweeg brengen en daarmee een geheel andere invulling van de rol van de overheid. ‘Machine learning is een combinatie van het gebruik van big data met kunstmatige intelligentie. Zo kan Watson, het systeem van IBM waarin alle medische kennis is opgeslagen en elke nieuwe ontwikkeling wordt meegenomen, in combinatie met kunstmatige intelligentie iemands ziektebeeld analyseren; duizend keer sneller en bovendien beter dan een mens dat kan. Via blockchain kan je een patiëntendossier ophalen, of energievoorziening regelen: in Bangkok wordt de energie, die opgevangen wordt met een zonnecollector op het dak van mensen, verhandeld via blockchain.’

Samenhang

De Wit vertelt: ‘Ik krijg regelmatig mailtjes van deelnemers: “Hartelijk dank voor uw college, ik heb twee nachten niet geslapen”. Dat komt omdat mensen in de media flarden opvangen, maar in de masterclass wordt de samenhang duidelijk. Deelnemers krijgen een overzicht van alles wat er speelt op technologisch gebied, zodat ze de ontwikkelingen goed kunnen plaatsen. Zo is er een enorme principediscussie gaande tussen de politiek, die de budgetten wil verlagen, en de rechters, die zeggen dat zo de rechtsstaat de nek wordt omgedraaid. Je zou echter op basis van machine learning een heel nieuw rechtssysteem kunnen opzetten dat veel beter, goedkoper en sneller is. Maar dan zie je dat mensen nog bezig zijn met oude structuren, terwijl de echte oplossing in technologie gevonden wordt. Dan geef ik het voorbeeld van ‘robotadvocaat’ ROSS; als we dat invoeren, is dat goed voor de rechtvaardigheid, rechtsgelijkheid en rechtszekerheid, want dan wordt de rechtsspraak voor iedereen toegankelijk, omdat het alleen maar een machine is. Maar wat zeggen de rechters dan: mensen kunnen nooit vervangen worden. In dergelijke grote, maatschappelijke discussies kan je aangeven dat die technologie juist wel een oplossing kan bieden.’

Inspiratie

Volgens De Wit is de meerwaarde van de masterclass getrapt, waarbij de een meer leert over de betekenis van nieuwe technologie en de ander beter begrijpt hoe de technologie toegepast kan worden bij de overheid, zowel op lokaal als in grote beleidsstukken zoals het rechtssysteem. ‘Ik wil de deelnemers echter inspireren, want als we het goed begeleiden, kunnen we met technologie veel dingen die we belangrijk vinden beter organiseren – die laagdrempelige toegang tot het rechtssysteem bijvoorbeeld. Dat geeft de deelnemers weer inspiratie, want die krijgen daarmee een beter, mooier, hoger doel voor hun werkzame leven.’