Paape over risicomanagement: “Mensen gaan te snel met de stroom mee.”

Hoe zet je risicomanagement in om de kwaliteit van de organisatie te versterken? Prof. dr. Leen Paape, professor Corporate Governance en voorzitter van het Corporate Governance Instituut bij Nyenrode Business Universiteit, is een autoriteit op het gebied van risicomanagement en management control. Hij geeft antwoord op deze en andere vragen.

"Als je niet weet wat je doelen zijn, dan is het lastig te bedenken welke risico’s je tegen kan komen," aldus Prof. dr. Leen Paape.

Vraag mensen in de organisatie welke risico’s zij zien en je krijgt een hoeveelheid aan mogelijke risico’s te horen. Het is daarom belangrijk dat dit top-down gebeurt. Als je als organisatie je doel weet, dan kun je ook bedenken welke zaken het bereiken van dat doel zullen helpen of hinderen. Met een gestructureerde aanpak kun je het aantal risico’s terugbrengen en heb je meer focus. Veel kwaliteitsmanagers missen dat kader, ze missen een houvast waardoor ze moeilijk prioriteiten kunnen stellen. Risicomanagement kan hen helpen de aandacht te richten op die dingen die écht belangrijk zijn.’

Blinde vlek

Volgens Paape zijn mensen eigenlijk helemaal niet zo goed in het nemen van rationeel goede besluiten. ‘We denken dat we dat wel kunnen, maar uit de ervaring blijkt dat we er vaak ongelofelijk naast zitten. We doen heel veel dingen dagelijks op de automatische piloot en dat is heel nuttig, maar het leidt er ook toe dat je dingen niet meer ziet.’

Als adviseur heeft hij dat bij veel organisaties zien gebeuren. Organisaties laten zich verrassen door dingen die ze niet hadden zien aankomen. ‘Er kunnen altijd incidenten voorkomen, je kunt verrast worden door een gebeurtenis, maar je kunt wel iets doen aan je blinde vlek.’ Mensen gaan te snel met de stroom mee en gaan te ver door in het zoeken naar consensus. ‘Als een bedrijf in de problemen zit, dan zijn er altijd mensen die het hadden zien aankomen. Waarom hebben zij niet gewaarschuwd? Vaak hebben zij het wel gezegd, maar werd er niet naar hen geluisterd, werden ze afgeschilderd als een zeurpiet.’

"Als je niet weet wat je doelen zijn, dan is het lastig te bedenken welke risico’s je tegen kan komen." 

Iedereen is risicomanager

Eigenlijk zou iedereen in de organisatie bezig moeten zijn met risicomanagement, zegt Prof. dr. Leen Paape. ‘Als ik het aan managers vraag, dan geven zij aan: ‘Natuurlijk ben ik bezig met risico-inventarisatie, ik zoek kansen en mogelijkheden’. Dat is natuurlijk wel waar, maar als ik hen dan een paar vragen stel om te zien of zij dat echt doen, dan blijkt dat ze het vaak impliciet wel doen, maar niet expliciet. Daarom gaan dingen ook zo vaak mis. We dachten dat we het wel wisten en dat we het wel konden, maar de praktijk bleek heel anders te zijn.’