De supply chain van de toekomst: digitaal en crisisbestendig

De coronacrisis heeft wereldwijd voor veel ellende gezorgd. Naast een enorme gezondheidscrisis werd ook de wereldhandel ruw verstoord. Fabrieken vielen stil, containers stonden aan de verkeerde kant van de wereld en supply chains bleken minder sterk dan gedacht. En de problematiek is nog niet voorbij. Welke lessen zijn er uit deze crisis te trekken? Drie hoogleraren geven hun visie op de toekomst.

De coronacrisis toonde de kwetsbaarheid van ketens aan. Staat supply chain nu definitief op de kaart bij bedrijven en overheden?

Pieter Klapwijk, Emeritus Professor of Supply Chain Management Economics and Supply Chain Finance aan Nyenrode Business Universiteit

"Ik geloof inderdaad dat iedereen in het algemeen bewuster is geworden van de aanwezigheid en betekenis van gecoördineerde supply chains. Het zijn met name deze gecoördineerde (geregisseerde) ketens die het meest efficiënt en effectief zijn maar ook het meest gevoelig voor verstoringen. Denk aan met name de just-in-time-achtige concepten."

Gaan er nu echt stappen gezet worden om het reshoring, het terughalen van productie uit lagelonenlanden naar eigen bodem, te realiseren? Of vervallen we in oud gedrag en is er bij de eerstvolgende verstoring weer paniek over leveringen?

“Er gaat meer aandacht aan de veerkracht van de supply chains besteed worden. Reshoring is slechts één van de mogelijke risicoverlagende technieken, zij het een nogal primitieve. Design-for-Redundancy, waarbij er voor kritieke componenten een back-up wordt geregeld, is veel fundamenteler en krachtiger."  

Zijn er nieuwe trends die we kunnen verwachten post corona?

"Ik denk dat de druk op duurzaamheid en circulariteit de komende tijd de drijvende krachten zijn voor de verdere ontwikkeling van supply chains. Dat heeft op zich niets te maken met corona, maar corona zou hier wel een trigger kunnen zijn, in die zin dat er sowieso over supply chains moet worden nagedacht om ze weerbaarder te maken. Daarnaast gaat supply chain finance een grote vlucht nemen. Ketentransparantie en risico’s dempen spelen daarbij een bijzonder belangrijke rol. Sterker nog: transparantie, risico’s dempen en supply chain finance vormen als het ware een symbiotisch geheel. We zijn dus zeker niet ‘doorgeschoten’, hooguit ‘lekker op weg’."

Hoeveel sneller heeft de digitalisering van processen binnen supply chains plaatsgevonden door de coronacrisis?

Jos van Hillegersberg, hoogleraar bedrijfsinformatiesystemen aan de Universiteit Twente

“Digitalisering is zeker versneld, vooral waar het gaat om ondersteuning van samenwerking tussen mensen. Dit is een belangrijk element van digitalisering. Ik schat in dat dit zeker drie jaar versnelling heeft opgeleverd. Digitale uitwisseling van meer gestructureerde informatie in supply chains, zoals het delen van informatie over locatie, conditie van lading en capaciteit zijn meerjarige trajecten. Ik denk dat hier de digitalisering gestaag doorgaat, en mogelijk de komende jaren wel in een verhoogd tempo, nu iedereen nog meer doordrongen is van de noodzaak hiervan.” 

Hoeveel procent van alle bedrijven gaat de komende tien jaar deze digitaliseringslag maken?

"De grote meerderheid van de bedrijven gaat deze slag maken. De overige krijgen het lastig te overleven in een steeds digitalere wereld. De interne systemen moeten hiervoor op orde worden gemaakt, en op een veilige manier open gemaakt zodat informatie-uitwisseling eenvoudiger wordt. Te zien is dat deze slag nu al veel wordt ingezet met veel integratie- en upgradeprojecten van verouderde backofficesystemen. Er is een flinke investering nodig in de digitale competenties van bestaande en nieuwe medewerkers. Daar wordt hard aan gewerkt en het is ook hard nodig om de kansen die informatietechnologie biedt voor de logistiek te benutten."

Welke druk heeft de coronacrisis op de relatie tussen leveranciers en afnemers gehad?

Betalingstermijnen werden bijvoorbeeld opgeschroefd en leveringen uitgesteld. Hoe kijkt u hiernaar? Worden relaties in tijden van crisis altijd op de proef gesteld en draait het veelal om geld? Of hebben we deze crisis geleerd dat in het vervolg het gemeenschappelijke belang zal zegevieren?

Edgar Karssing, hoogleraar filosofie, beroepsethiek en integriteitsmanagement aan Nyenrode Business Universiteit.

"Ik heb geen glazen bol, maar zeker is dat dit een kritiek moment is waarop we leren wie onze echte vrienden zijn en wie niet. Het maakt de urgentie duidelijk om een samenwerkingsrelatie niet alleen transactioneel vorm te geven maar zeker ook in de relatie te investeren. Met transactioneel bedoel ik dat je samenwerkt omdat het jou geld oplevert, op de korte termijn. Dat is ook belangrijk, maar samenwerken is meer dan alleen geld verdienen. Zou meer moeten zijn. Het klopt dat er partijen waren die alleen aan hun eigen belang dachten toen het moeilijk werd, maar dat gaat ten koste van het vertrouwen in elkaar. Dat vertrouwen is essentieel voor het goed laten functioneren van ketens.

Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Door in de relatie te investeren - te voet - ga je op voorhand op zoek naar het gemeenschappelijke belang en neem je dat als basis voor de samenwerking. Dan kun je in moeilijke tijden daarop terugvallen. Een crisis is geen goede tijd om dit alsnog te doen. Crises komen en gaan. Ik hoop dat een les van deze crisis zal zijn om - wetende dat er weer kritieke tijden zullen komen - de relaties crisisbestendig te maken."