Toenemende complexiteit vraagt om controller met open mind

Mens, cultuur en gedrag
Marlies de Vries: ‘Een belangrijke factor die in de financiële crisis meespeelde, was het tekortschieten van de internal control. Organisaties zijn nu alert; zij zorgen ervoor dat de processen optimaal geregeld zijn.
In de colleges bekijken we controlling vanuit het brede perspectief van mens, cultuur en gedrag. Dat is nodig omdat het vakgebied enorm in beweging is. Groeiende complexiteit zien we bijvoorbeeld terug in processen als globalisering en herstructurering en in nieuwe ontwikkelingen, zoals zelfsturende organisaties’.

Risico-afweging
‘En kijk ook eens naar de huidige verschuiving van het shareholders- naar het meervoudige stakeholdersperspectief. Deze veelvoud van sleutelspelers betrekken wij in het denken over de inrichting van control dat wij trainen in deze module. Centraal staat de vraag: welke beheersmethode past het best, zowel qua kosten als beoogd effect? En hoe beargumenteer je deze keuze aan de CEO en stakeholders? Natuurlijk ligt in dezelfde lijn ook veel accent op integrated reporting en de prestaties van het bedrijf.’

Theoretische puzzelstukjes
De studenten bespreken gezamenlijk de relevante modellen en concepten, steeds gelinkt aan de praktijk. ‘Belangrijk is dat de studenten ervaren dat de achterliggende theorieën de puzzelstukjes bieden. Met passen en meten gaat de controller op zoek naar oplossingen die naadloos passen op de eigen case. One size fits all gaat zeker niet op voor ons vak. Een kritische houding wordt aangeleerd: waar werkt een theorie en waar schiet deze tekort? Vooral zelf nadenken en daarop kunnen vertrouwen; goed beschouwd is gezond boerenverstand ook essentieel voor een controller.’

Mensgericht
De optiek en de visie van de controller loopt als een rode draad door de module heen. De Vries vertelt: ‘De controller van nu en morgen heeft een open blik nodig. De basis voor (financiële) informatievoorziening is niet langer strikt feitelijk en formeel. Om de doorvertaling van strategie naar control te maken is een mensgerichte insteek nodig. De beheersprocessen in de organisatie doorgrond je alleen als je de mensen erachter begrijpt. Dit betekent dat de controller ook de werkvloer moet beluisteren. In het vak is men geneigd om te grijpen naar regelgeving en procedures als er zich een probleem voordoet. In de module brengen wij een bredere zienswijze aan. Mensen vormen tenslotte de katalysator in de organisatie.’

Inspiratie van Socrates
De Vries vervolgt: ‘Mijn tip voor financiële professionals is om te kijken hoe Socrates te werk ging. Deze Griekse wijsgeer begaf zich onder de mensen op straat en vroeg ze het hemd van het lijf om tot de kern van de zaak te komen. Zo’n aanpak aanleren maakt dat je als controller sterker in je schoenen komt te staan.’

Ethiek
De module Design and functioning of Internal Control Systems wordt afgesloten met een college over het moreel kompas. ’De controller heeft hier een dubbele rol. Enerzijds moet de controller het thema integriteit meenemen bij de opzet van het controlsysteem, en anderzijds heeft hij te maken met zijn eigen beroepsethiek (zijn moreel kompas). Dit past in de doelstelling van Nyenrode dat de studenten groeien naar de positie van businesspartner, en bewust zijn van hun rol. En die is aanzienlijk: de controller is de spil in de organisatie.‘