‘Verandering begint waar mensen elkaar vinden’

Wat maakt dat een verandering slaagt? Dat is een ingewikkelde vraag, vindt Dr. Jeanine Jansen. Als docent en trainer is zij betrokken bij het Change Essentials programma van Nyenrode Business Universiteit. “Hoe je naar een verandering kijkt, bepaalt wat je ziet.”

Het Change Essentials programma is voor professionals die willen leren hoe ze betekenisvol en impactvol invulling kunnen geven aan veranderingen. “Bij de opzet van het programma stelden mijn collega’s en ik onszelf de vraag: wat hebben mensen nodig die een verandering moeten realiseren? Denk bijvoorbeeld aan startende projectleiders die aan de slag gaan met onderwerpen als klantgericht werken of diversiteit. We willen de deelnemers inspireren om hun persoonlijke vaardigheden en kwaliteiten verder te ontwikkelen, zodat ze effectiever kunnen samenwerken in dynamische tijden.”

Groepsdynamiek

In de module die Jansen verzorgt, leren deelnemers de dynamiek van verandering op teamniveau beter te begrijpen, dieperliggende patronen bloot te leggen en hun impact te vergroten. “Mensen hebben vaak niet zo’n positieve associatie bij het woord groepsdynamiek, maar dat is onterecht. Integendeel: we zijn dynamische wezens met een groot aanpassingsvermogen aan de wereld om ons heen. Dat is juist mooi! Ik vind het belangrijk dat deelnemers beseffen dat groepsdynamiek erbij hoort.” Om deelnemers feeling te laten krijgen met een veranderproces, vraagt Jansen de deelnemers altijd naar een voorbeeld in hun eigen directe omgeving. “Dan kan het bijvoorbeeld gaan om een recente verhuizing. Ik stel dan vragen als: hoe bereid je je daarop voor? Wat moest je allemaal regelen? Wat vonden de andere gezinsleden van de verhuizing en praatten jullie daar samen over? Zo’n verandering in het privéleven heeft vaak veel raakvlakken met een organisatieverandering.” 

Kleur bekennen

Samen met de deelnemers gaat Jansen aan de slag met verschillende theorieën en praktische, eigentijdse methodes om teamwork vorm te geven ten tijde van verandering. Ze gebruikt daarvoor onder andere een kader dat vijf veranderstijlen aanreikt. Deelnemers leren waarom sommige teams beter gedijen bij duidelijke structuren (blauw) of gemotiveerd raken door samenwerking, terwijl anderen floreren door continue ontwikkeling of meer zelfsturing. “Door dit model te gebruiken, begrijp je beter welke aanpak effectief is voor verandering binnen het eigen team of de eigen organisatie. Samen met de deelnemers ga ik op zoek naar hun eigen referentiekader. We zoeken antwoorden op vragen als: met welke bril kijk ik naar de wereld? Wat past bij mij? En wat past bij mijn organisatie en de groep waar ik deel van uitmaak? Zo leren ze invulling te geven aan hun eigen rol. En dat hoeft echt niet perfect te zijn.”

Verbinding maken

Hoewel de onderdelen in het programma vaak worden beschouwd als soft skills, vindt Jansen juist niets zo concreet en praktisch als de handvatten die zij in haar programmaonderdeel aanreikt. “We leren deelnemers hoe ze gesprekken kunnen aangaan met hun collega’s. Hoe kunnen zij elkaar versterken, samenwerken en meer verbinding maken? Daarbij is het belangrijk om niet te oordelen, maar vragen te stellen en ook door te vragen. Dat kan spannend zijn, maar je kunt daarmee wel een verschil maken en collectieve intelligentie benutten.”

Persoonlijke aanpak

Jansen hecht veel waarde aan een persoonlijke aanpak. “Ik vind het belangrijk dat er voldoende gelegenheid is om eigen casuïstiek in te brengen en te delen. Deelnemers krijgen ook de opdracht om een klein onderzoek te doen binnen hun eigen organisatie om erachter te komen wat binnen hun organisatie belangrijk wordt gevonden. Je ziet dan duidelijke verschillen tussen een familiebedrijf, waarbij continuïteit belangrijk is, en grote corporates die zich meer richten op uitbreiding en groei. Wat ik deelnemers wil meegeven is dat een verandering óók over hen gaat. “Mensen denken soms dat ze alleen met een helicopterview naar een verandering moeten kijken, terwijl ze zelf onderdeel zijn van die verandering. Maar waarom zou je koel en afstandelijk doen? Je bent tenslotte ook maar een mens.”