Wat heeft de Controller van de toekomst nodig?

De focus voor de controller van de toekomst ligt op duurzaamheid, digitalisering en wendbaarheid van zowel organisaties als de persoonlijke skills van de controller zelf. Roland Speklé en Ivo De Loo, beiden hoogleraar Management Accounting & Control bij Nyenrode leggen in dit interview uit hoe het Executive Master of Finance & Control programma van Nyenrode hierop aansluit. 

Speklé vertelt hoe het plan ontstond om juist deze opleiding te herzien. “Op 1 april dit jaar bestond de EMFC-opleiding bij Nyenrode vijfentwintig jaar. Zo’n lustrum nodigt uit om terug te kijken, maar ook om de blik op de toekomst te richten. Hoewel de opleiding nog steeds stond als een huis, was er natuurlijk wel het een en ander veranderd in die tussenliggende jaren. Zowel in de wereld om ons heen, als in het werkveld van de controller. Dit leek ons een uitgelezen moment om de opleiding opnieuw door te denken. Om op die manier goed voor te sorteren op de uitdagingen van de komende vijf à tien jaar.” 

In gesprek met uiteenlopende stakeholders van de opleiding, van zittende studenten, docenten tot het curatorium (hét adviesorgaan bij deze opleiding) zijn de hoogleraren tot interessante inzichten gekomen.  Aangevuld door ervaringen van alumni: mensen die al jarenlang als Chief Financial Officer (CFO) werkzaam zijn en bij Nyenrode hebben gestudeerd. 

De Loo: “Zij vertelden ons unaniem dat de rol van de controller aan het veranderen was en dat de controller steeds meer een informatiemakelaar wordt.”

Linking pin én informatiemakelaar

“De controller is altijd al de linking pin in de organisatie geweest,” legt Speklé verder uit hoe die rol van controller in de loop der jaren is veranderd. “De controller is de belangrijkste schakel tussen het management en datgene wat in financiële en niet-financiële zin op de werkvloer speelt. Maar de terreinen waarop de controller als linking pin fungeert zijn aan het verschuiven. Als controller moet je veel meer dan voorheen van allerlei markten thuis zijn; of dat nu gaat om juridische aspecten, strategie, data science of bijvoorbeeld marketing.” De Loo vult aan: “Je moet dus op veel meer terreinen dan vroeger kunnen schakelen. Ook is het belangrijk dat je de taal spreekt van de personen waar je mee te maken hebt, zodat je weet wat bijvoorbeeld bij de legal experts, strategiedeskundigen of data scientists leeft in je organisatie. Wat zien zij vanuit hun perspectief?”

Het is bovendien van belang dat controllers de inzichten en behoeften vanuit de organisatie ook kunnen vertalen naar een taal die het management spreekt. “Zij moeten vraagstukken en advies bij de organisatie kunnen neerleggen. Een controller haalt niet alleen bij al die functiegebieden informatie op voor het management; het werkt ook vice versa. Namens het management verstrek je als controller ook informatie, vertaald naar een voor alle functionarissen toegankelijke taal,” aldus De Loo.

Nadruk op forecasting

De laatste jaren is de complexiteit van de vraagstukken die zich aandienen, plus het aantal vakgebieden waarvan je als controller verstand moet hebben, enorm toegenomen. Qua informatievoorziening is de nadruk steeds meer op kwalitatieve, niet-financiële informatie komen te liggen. Speklé: “Hierbij ligt tevens een grotere nadruk op forecasting, én zijn er steeds meer databronnen beschikbaar gekomen waarvan wordt verwacht dat een controller die inzet bij de uitvoering van zijn of haar rol. Een controller in spé moet op alle fronten natuurlijk goed op voorbereid zijn. En dat is precies wat wij met de nieuwe opleiding voor ogen hebben.”

Controller van de toekomst

Welke thema’s de rode draad van de opleiding vormen? De Loo: “Vanaf het nieuwe academisch jaar bieden we een moderne opleiding aan die helemaal is toegesneden op de controller van de toekomst. Heel concreet houdt dit in dat we veel meer aandacht zullen besteden aan zaken als duurzaamheid, digitalisering en wendbaarheid van zowel organisaties als de controller. Deze thema’s vormen echt de rode draad en zijn ook door de VRC (de beroepsorganisatie voor controllers) als beeldbepalend geïdentificeerd voor het werkveld van de financiële functie.”

Persoonlijke skills en eigen ervaringen centraal

In de herziene EMFC-opleiding wordt tevens meer aandacht besteed aan de persoonlijke skills van de controller. “Uiteraard dient een controller een ‘rechte rug’ te hebben en een groot moreel besef. Maar hij of zij moet ook een goede communicator zijn, een goede ‘vertaler’. Je moet in staat zijn om relevante informatie op te halen in de organisatie en die informatie weten te duiden,” licht Speklé toe. De Loo: “Als controller moet je ook selectief durven zijn en door willen vragen. Wat neem je wel mee als je iets belangrijks ziet gebeuren in of rondom je organisatie? En wat niet? Hoe goed is de kwaliteit van de informatie die je aangeleverd krijgt? Ook over deze factoren moet een controller een gedegen zegje kunnen doen.”

De nieuwe insteek maakt de EMFC tot een allround opleiding voor financieel functionarissen, met oog voor duurzaamheid, digitalisering, wendbaarheid en persoonlijke vaardigheden. Speklé: “Kortgezegd willen we bij Nyenrode informatiemakelaars opleiden die impact hebben op zowel persoonlijk, organisatorisch als maatschappelijk vlak. Als controller moet je daarom dus ook over de grenzen van de eigen organisatie heen kunnen kijken en een duidelijke positie durven in te nemen.” De Loo vult aan: “We gaan dat stelselmatig oefenen in de opleiding. Hierbij willen we veel gebruik maken van input van studenten, met probleemsituaties uit hun eigen werk. Het is zeker niet alleen een kwestie van informatie en kennis zenden. We zullen ook accommoderen dat studenten ervaringen kunnen inbrengen, en zowel met elkaar als met onze ervaren docenten in conclaaf gaan rond de voornoemde thema's. De eigen ervaringen van de controller zijn bij Nyenrode dus zowel subject als object van analyse.”

Maatschappelijke impact

Speklé en De Loo constateren dat het tegenwoordig bij organisaties niet alleen meer draait om financieel succes, maar ook om maatschappelijke impact. Daar speelt de herziene opleiding op in. Speklé: “We durven wel te zeggen dat studenten aan met deze opleiding een concrete bijdrage kunnen leveren aan een gezonde (financiële) toekomst van hun organisatie én van de samenleving.”

Wat deze opleiding specifiek bij Nyenrode uniek maakt? De Loo: “Wij willen een stevige, inhoudelijk goed gefundeerde opleiding neerzetten, die ons duidelijk onderscheidt van de andere Nederlandse universiteiten waar je een EMFC-opleiding kunt volgen. Ons doel is om door een integratieve aanpak, waar transformatief onderwijs en transformationeel leiderschap als financial centraal staan, een opleiding vorm te geven die écht verschil maakt en daardoor  organisatorische en maatschappelijke impact heeft.”