“Belastingen zijn een collectieve bijdrage aan onze samenleving waar niemand aan ontkomt. Maar door de eeuwen heen is er veel veranderd in de manier waarop burgers en bedrijven belasting afdragen”, vertelt Snippe. “Door allerlei ontwikkelingen is de route van de belastingplichtige naar de belastingontvanger heel complex geworden en dat komt de transparantie en het rechtvaardigheidsgevoel niet ten goede. Ik denk daarom dat we ons systeem moeten vereenvoudigen, zodat we een situatie krijgen waarin sprake is van een gezamenlijke verantwoordelijkheid en meer saamhorigheidsgevoel. Daarbij denk ik aan een harmonieuze samenwerking tussen traditionele elementen en moderne technologieën zoals kunstmatige intelligentie, blockchain, cloud computing en crypto’s.”
Snelheid en gemak
Burgers en bedrijven verlangen volgens Snippe naar meer snelheid en gemak, terwijl autonomie en inzicht in overheidsinformatie belangrijker worden. Snippe vergelijkt deze ontwikkeling met een treinreis: “Als je vroeger een treinreis maakte, moest je zelf je kaartjes kopen, de route bepalen en de dienstregeling inschatten. Tegenwoordig zijn er poortjes waar je flexibel in- en uit kunt checken en waar je met je smartphone kunt betalen. De controles van de conducteur zijn verplaatst naar de voorkant van het systeem, waardoor het proces bijna foutloos verloopt. Dit voorbeeld laat zien hoe je technologie en innovatie kunt gebruiken om een proces efficiënter en gebruiksvriendelijker te maken.” Snippe verwijst naar de ontwikkelingen binnen de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), waar het toekomstige fiscale systeem wordt vergeleken met een zelfrijdende auto die je veilig en efficiënt naar je bestemming brengt. “Ik vind dit een treffende metafoor voor de route naar de ontvanger: een innovatief systeem waarmee burgers en bedrijven eenvoudig hun fiscale verplichtingen nakomen."
Real-time belastingheffing
Om de belastingafdracht te vereenvoudigen, moeten we volgens Snippe gaan denken vanuit een ecosysteem waarin niet alleen belastingplichtigen en de Belastingdienst een rol spelen, maar bijvoorbeeld ook fiscaal dienstverleners, softwareontwikkelaars en financiële instellingen. “Wanneer al deze partijen met elkaar samenwerken, wordt het mogelijk om het afdragen van belasting in ons dagelijks doen en laten te verwerken. Ik heb het dan over real-time belastingheffing waarbij het heffen en innen van belastingen aansluit op belangrijke gebeurtenissen in het leven van burgers en bedrijfsactiviteiten van ondernemers. Denk aan het kopen van een huis of het doen van investeringen. Waarom zou je moeten wachten tot je jaarlijkse belastingaangifte? Het zou voor ondernemers bijvoorbeeld veel handiger zijn als ze dagelijks kunnen zien wat hun belastingschuld is.”
Menselijke maat
Hoewel Snippe veel mogelijkheden ziet, is hij niet blind voor de uitdagingen die een fiscale transformatie met zich meebrengt. “Ik denk dan aan zaken als privacy, autorisatie en digitale identiteit. Daar moeten we met z’n allen goed over nadenken.” Ook is het volgens Snippe heel belangrijk om de menselijke maat te behouden. “We kunnen van alles automatiseren, maar uiteindelijk is er ook behoefte aan een menselijk gezicht. In mijn voorbeeld van de trein is dat de conducteur, in het geval van een verandering in ons belastingstelsel is dat de belastinginspecteur. Deze is dan niet langer degene die de belastingschuld vaststelt, maar de persoon die zich richt op het verbeteren van de dienstverlening binnen het ecosysteem. Dat ontslaat de inspecteur uiteraard niet van zijn toezichthoudende functie. Deze zal zichtbaar blijven controleren of het fiscale systeem werkt en of alle burgers en bedrijven hun belastingverplichtingen nakomen.” Of de situatie zoals Snippe die voor ogen heeft ook echt realiteit zal worden, is moeilijk te zeggen. “Zoals de Deense natuur- en scheikundige Nobelprijswinnaar Niels Bohr ooit zei: It is very difficult to predict, especially the future.”
Lees hier de uitgesproken rede Inauguratie M.Snippe (uitgesproken rede)
Lees hier de volledige oratie Inauguratie M.Snippe rede