Wei Ji: gevaar en kans

Het is een zonnige zaterdagmiddag als ik deze column schrijf en er gebeurt iets historisch op de achtergrond. Het nieuws bereikt ons dat Joe Biden de verkiezingen van de Verenigde Staten gewonnen heeft en dat raakt mij. Na het eindeloze wachten op een met de hand getelde uitslag, na een ongekend felle campagne, na vier jaar Trumpisme, verdeeldheid, polarisatie, directe aanvallen op waarden als samenhorigheid, democratie, eenheid, barmhartigheid en gelijkheid, komt het verlossende woord. 

Midden in een wereldcrisis die zijn weerga niet kent, corona, heeft een volk gesproken en gekozen voor de toekomst. Voor heling en verzoening. Voor zowel een oplossing voor de coronacrisis als voor een oplossing voor de economische crisis. Voor het aanpakken van het klimaatvraagstuk. Voor een president die zijn sporen verdiend heeft in het gevestigde establishment, onderdeel is geweest van het “probleem”, maar nu het begin van de oplossing is geworden.

Er zijn van die momenten in je leven die je nooit meer vergeet en waarvan je nog precies weet waar je was toen het gebeurde. 9/11, de val van de muur, Mandela’s vrijlating. Allemaal momenten in de tijd die een breuk vormen met de geschiedenis, momenten waar uit een crisis uiteindelijk een kans verschijnt. Wei Ji is het Chinese woord voor crisis en bestaat uit twee delen; gevaar (wei) en kans (ji). Dit is zo’n moment voor mij. Een keerpunt. Wei Ji.

Synthese en leiderschap

Laten we eens dichter bij huis kijken. Ook hier, in Nederland en de EU, grijpt het virus nog om zich heen, staat het klimaatvraagstuk centraal en ligt de vraag voor hoe wij onze eens zo florerende economie weer aan de praat gaan krijgen. Een ding is zeker: business as usual komt niet meer terug. We zitten nog middenin de crisis, maar moeten tegelijkertijd nadenken hoe wij welzijn, gezondheid, welvaart en duurzaamheid samen gaan brengen in een toekomstbestendige samenleving.

Dat is onze enorme opgave: een fusie van belangen, zoals professor Anke van Hal betoogde in haar proefschrift van jaren geleden. Of zoals Harvard professor Michael Porter ons voorhoudt in zijn baanbrekende artikel in Harvard Business Review over Creating Shared Value: “ We need to reinvent capitalism”. Dat betekent dus niet dat wij het kind met het badwater weg moeten gooien door de economie op te offeren voor “hogere doelen”, het kapitalisme de deur moeten wijzen en te gaan voor radicale verandering, maar dat we de kracht en het innovatievermogen van iedereen nodig hebben om een nieuwe realiteit te creëren: grote en kleine bedrijven, overheden, financiële instellingen, wetenschap en NGO’s tezamen. En ja, ook de kracht van het kapitalisme, maar dan heruitgevonden.

De tijd van polarisatie, het uitvergroten van tegenstellingen en het elkaar bevechten in de media, het parlement of de rechtszaal moet voorbij zijn. Dat is niet de oplossing die wij nodig hebben om hier samen sterker uit te komen. Er is geen tijd en ruimte meer voor verdeeldheid en ogenschijnlijke tegenstellingen vergroten tussen duurzaamheid, economie en welzijn. Tussen bedrijfsleven en samenleving. Tussen links en rechts. Tussen multinationals en burgers. Ik geloof dat het ook anders kan, er is een synthese mogelijk en het komt op leiderschap neer om dit tot werkelijkheid te maken. Er is durf nodig om een brug te slaan in plaats van de kloof te vergroten. Leadership, Entrepreneurship en Stewardship moeten daarin samen gaan. Nu meer dan ooit!

Transitie vanuit shared value

Mijn eigen bijdrage daaraan is onder andere door de handen uit de mouwen te steken als lid van het Platform on Sustainable Finance. Dit platform, dat bestaat uit vijftig afgevaardigden uit het bedrijfsleven, NGO’s en wetenschap, heeft tot taak om onder andere de EU-Taxonomie vast te gaan stellen voor de Europese Commissie. Deze Taxonomie is feitelijk een lijst met definities waar alle economische activiteiten straks aan moeten voldoen, willen ze als duurzaam te boek staan.

Over twee jaar zullen alle aanbieders van financiële producten binnen de EU en alle grote bedrijven moeten rapporteren in hoeverre hun portefeuille dan wel omzet in lijn is met deze definities. Dit kan vanuit het grondbeginsel van Porter: shared value. Het bestaande model laten evolueren, bedrijven in hun kracht zetten door ze te stimuleren hun businessmodel te innoveren en twee vliegen in één klap te slaan: welvaart en maatschappelijke impact. Door kapitaalstromen de goede kant op te laten gaan. Door een transitie mogelijk te maken met winnaars en zo min mogelijk verliezers. Wat mij betreft, in de woorden van een andere illustere president: “Yes we can!”.

Never waste a good Wei Ji.