Werelddoelen bepalen de opdracht

Op 22 mei 2019 vond de 9e Henk van Luijk lezing plaats in de Pfizerzaal op Nyenrode Business Universiteit. Het onderwerp van deze lezing was de Werelddoelen van de Verenigde Naties, ofwel de ‘Sustainable Development Goals (SDG’s)'. Ook werd onderzocht wat de oriëntatie van het bedrijfsleven op de werelddoelen betekent vanuit de bedrijfsethiek.

In 2015 stelden de Verenigde Naties 17 werelddoelen op die ervoor moeten zorgen dat de wereld in 2030 een eerlijke, gezonde en veilige plek is om te leven. Deze doelen gaan in op onder andere het klimaat, voldoende gezondheidszorg, toegang tot schoon drinkwater en het ontsluiten van onderwijs voor iedereen. De doelen gelden voor alle 193 lidstaten van de Verenigde Naties. Tijdens het werken aan deze doelen is het de bedoeling dat het ene doel niet ten koste gaat van het andere doel. Kortom; realisatie vraagt om samenwerking én partnerschappen.

Sprekers

Tijdens de lezing kwamen de volgende sprekers aan bod: Rob van Tulder, hoogleraar International Business-Society Management, Volkert Engelsman, CEO van Eosta, Linda Midgley, SDG-expert bij PWC, Maria van der Heijden, directeur MVO Nederland, Eppy Boschma, VNO-NCW, secretaris levensbeschouwing, maatschappelijk verantwoord ondernemen en André Nijhof, dagvoorzitter en hoogleraar op het gebied van duurzaam ondernemen en rentmeesterschap. De sprekers gingen voornamelijk in op vragen als: wat betekenen de SDG’s voor bedrijven? Hoe kunnen bedrijven hun morele verantwoordelijkheden nemen? En hoe kunnen bedrijven concreet in kaart brengen hoe zij de fair share doen op het gebied van deze maatschappelijke bijdragen?

Bedrijven en SDG’s

Bij het realiseren van de doelen zijn bedrijven ook hard nodig. Bedrijven hebben steeds vaker eigen doelstellingen die afgeleid zijn van de Werelddoelen. Zij redeneren steeds vaker van buiten naar binnen. De SDG’s zijn nauwkeurig geformuleerd, bij ieder doel horen duidelijke maatstaven. Maria van der Heijden vertelde dat het vooral belangrijk is om samen de uitdagingen van morgen op te lossen. “Innoveren doen we met elkaar, dan creëren we kansen voor een sterkere en betere wereld. MVO Nederland heeft hiervoor de SDG Relevance Tracker ontwikkeld om te kunnen beoordelen waar en hoe organisaties kunnen samenwerken om de Agenda 2030 doelstellingen van de SDG’s te realiseren.”

Ethiek

Bedrijven zijn belangrijk bij het behalen van de Werelddoelen, hier speelt ethiek ook een grote rol in. Volgens Henk van Luijk betekende bedrijfsethiek dat bedrijven een vrijwillige verplichting aanvaarden om bij te dragen aan maatschappelijke waarden en idealen. Dit wordt nagestreefd vanuit morele verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven om een bijdrage te leveren aan de samenleving, en niet vanuit wettelijke verplichting. Het bij elkaar brengen van de markt, het recht en ethiek was belangrijk voor Henk. Keynote spreker Rob van Tulder noemde vanuit dat gedachtegoed: “Moraliseren is zinloos. Ethiek gaat vooral over je aanpassen aan de situatie en samen in de goede richting bewegen. Maar wat is goed en wat is slecht en hoe beweeg je naar de ‘goede kant’? Essentieel is dat je goede intenties hebt (willen) en deze ook realiseert (actie). Een belangrijke les uit het verleden is dat negatieve framing beperkt effectief is en dat doelen vooral “actionable” moeten worden gemaakt.”

De huidige 17 geformuleerde SDG’s zijn gericht op positieve initiatieven: kunnen in plaats van moeten. Positieve frames blijken vele malen effectiever, maar zijn daarom niet makkelijker waar te maken.

Waar staan we nu?

Ondanks de positieve framing van de SDG’s gaat de realisatie wereldwijd langzaam. Overheden doen te weinig mee en ook aan de ondernemingskant gaat het traag. De betrokkenheid bij en het
eigenaarschap van de SDG’s is nog steeds geen onderdeel van de ‘core business’ blijkt uit recent onderzoek van het WBCSD. De focus ligt vaak op het voorkomen van slechte uitkomsten in plaats van het echt integreren van de SDG’s in de bedrijfsstrategie. Ook in Nederland blijkt uit onderzoek dat de SDG’s vooral een rol spelen in de communicatie en niet of nauwelijks worden geïntegreerd in de strategie van een organisatie. Dit hangt ook samen met het feit dat er weinig vraag is vanuit de consument en de overheid te weinig stimuleert. Er zijn echter ook positieve initiatieven binnen Nederland vanuit bijvoorbeeld verschillende universiteiten, vooroplopende ondernemingen en grote
consultants.

Hoe gaan we verder?

Om meer stappen in de goede richting te zetten is het van belang om de onderlinge relaties tussen de SDG’s te erkennen en in te zetten op meerdere thema’s. Bedrijven moeten erkennen dat er systeemveranderingen nodig zijn, van de SDG’s een kernactiviteit maken binnen de onderneming en partnerschappen aangaan, want veranderen doe je niet alleen. Volkert Engelsman zegt daarover:
“Ondernemers kunnen wel wat ‘anger management’ gebruiken om samenwerking te stimuleren. De agenda van de SDG’s is groot, boven confessioneel en vooral te groot om als organisatie de uitdaging alleen aan te gaan. De huidige winstdefinitie van organisaties is niet duurzaam, maar per saldo wel duurder omdat de aarde uitgeput raakt. We zijn toe aan een nieuwe winstdefinitie en hiervoor dienen organisaties de dans aan te gaan met hun stakeholders. De SDG’s formuleren hiervoor de indicatoren en een nieuwe welvaartdefinitie die verder gaat dan alleen winstdefinitie.”

Linda Midgley noemt het gedachtegoed van Henk van Luijk nog steeds zeer actueel. Maar hoe zorgen we ervoor dat we de SDG’s ook echt realiseren? Uit eigen onderzoek toont Midgley aan dat bedrijven
selectief zijn in de keuze van de SDG's die bedrijven omarmen, sommige SDG's zijn blijkbaar populairder bij bedrijven dan andere. Zijn ze ook minder belangrijk? “Van belang is om de elementen strategie, stakeholders en impact met elkaar te verbinden. Deze elementen bepalen samen de prioriteiten die gesteld moeten worden. Formuleer als bedrijf je strategie op de SDG’s en meet de impact hiervan. Wanneer je er als bedrijf voor zorgt dat mensen willen, ontstaat het geloof dat het echt mogelijk is. Integreer daarom SDG’s in het dagelijkse werk van medewerkers en stel doelen die echt uitvoerbaar zijn.”

Dagvoorzitter André Nijhof sluit af met de vraag aan het publiek een aantal mijmeringen te noemen die de sprekers hebben losgemaakt:

• De elite weet wel hoe het moet maar doet het niet!
• Er is onvoldoende draagvlak in de samenleving.
• Wat is je required state voor de onderneming en hoe vertaal je die in je strategie?
• Neem studenten veel meer mee in dit gedachtengoed!
• Is er niet een hogere politieke kwestie die niemand durft aan te pakken?