Natuurgebied als rechtspersoon

Nyenrode’s hoogleraar ondernemingsrecht Tineke Lambooy is er de afgelopen tijd al veelvuldig mee in het nieuws: zou het de Waddenzee helpen als het een zelfstandige rechtspersoon was met een eigen onafhankelijk bestuur en budget? Zou dat bijdragen aan de bescherming van de ecologische waarde van het gebied?

Samen met een PhD-student gaat Tineke Lambooy onderzoeken wat succesfactoren zijn voor deze Rights of Nature benadering, waarin wereldwijd gewerkt wordt met het toekennen van een juridische entiteit aan een natuurgebied.

Dankzij financiële steun van alumni en vrienden van Nyenrode is het mogelijk dat een interne full-time PhD'er binnenkort met deze onderzoeksvraag aan de slag gaat. 

Vijf vragen aan Tineke Lambooy

 1. Een rechtspersoon toekennen aan een natuurgebied, is dat nuttig?

“In de praktijk zien we dat het beheer en bestuur van een natuurgebied vaak ernstig versnipperd is. Kijk naar de Waddenzee, daar zijn ministeries verantwoordelijk voor, provincies, gemeentes, Rijkswaterstaat, het RIVM, de Deltacommissie, enzovoort. Zij nemen economische besluiten en besluiten over infrastructuur, maar niemand komt op voor de ecologische belangen van de zee als geheel.

"Betere besluitvorming is iets waar we ons als Nyenrode graag voor inzetten, zeker ook op dit gebied."

Als je een entiteit inricht die dat wel kan doen, krijg je een heel andere besluitvorming, met een betere balans tussen economie en ecologie. Deze innovatieve juridische benadering wordt Rights of Nature genoemd. Betere besluitvorming is iets waar we ons als Nyenrode graag voor inzetten, zeker ook op dit gebied.”

2. Wat weten we al over de effectiviteit van zo’n aanpak?

“Wereldwijd hebben we circa 400 initiatieven in beeld waar het Rights of Nature principe wordt toegepast. We weten dat twee derde daarvan als succesvolle initiatieven betiteld kunnen worden, dat ze geleid hebben tot een betere juridische bescherming van een natuurgebied en de ecologische waarde daarvan. Dat is wel heel bijzonder als je bedenkt dat dit in heel verschillende juridische contexten tot stand is gekomen; van Canada tot Bangladesh en van India tot Spanje.

Toch horen we van beleidsmakers en besluitvormers vaak als eerste de vraag: wat is nu echt de effectiviteit van deze aanpak? Hoe kunnen we het goed meetbaar maken? Dat is dus precies wat we in dit onderzoek willen gaan doen.”

3. Hoe gaat het onderzoek eruit zien?

“We willen een methode ontwikkelen om de effectiviteit van de Rights of Nature aanpak in verschillende juridische contexten te kunnen meten. In een internationaal samenwerkingsverband willen we deze juridisch complexe, uitdagende onderzoeksvraag beantwoorden.

"Heeft de Rights of Nature aanpak geleid tot een betere bescherming van de ecologische waarde van het gebied dat men voor ogen had om te beschermen?"

Twee punten zijn daarbij van belang: heeft de Rights of Nature aanpak geleid tot een betere bescherming van de ecologische waarde van het gebied dat men voor ogen had om te beschermen? En, zijn ecologische experts en lokale bewoners op een goede manier betrokken in het besluitvormingsproces rondom de bescherming van ecologische waarde? Enerzijds zal dit een puur juridisch onderzoek zijn, maar we willen ook kwalitatief onderzoek doen naar deze processen.”

4. Het is niet direct onderzoek dat je bij Nyenrode zou verwachten?

“Misschien hoort het daarom juist bij Nyenrode, we omarmen hier graag het onverwachte. Maar ik denk dat het verbeteren van besluitvormingsprocessen, als gezegd, juist heel erg bij Nyenrode hoort. Daarnaast kunnen we overheden, natuurbeschermingsorganisaties, maar ook gewone burgers faciliteren in het nemen van een leiderschapsrol.

"Het is een verantwoordelijkheid van een business universiteit om te kijken naar het beschermen van ecologische waarde."

In een tijd waarin economische waarde niet uitsluitend meer de drive is, vind ik het ook een verantwoordelijkheid van een business universiteit om te kijken naar het beschermen van een ecologische waarde, juist ook vanuit een juridisch perspectief.”

5. Dat klinkt ook als een grote persoonlijke betrokkenheid?

“Voor mij komen hierin mijn wetenschappelijke functie en mijn persoonlijke drijfveren wat betreft natuurbescherming echt samen. Wat zou Nederland zijn zonder de Waddenzee? Met een Rights of Nature aanpak kunnen we daar echt het verschil maken. We kunnen met dit onderzoek als Nyenrode, als Nederland een koploper rol gaan innemen. Dat zijn we ook verplicht aan een volgende generatie, onder wie onze studenten.”

Over Tineke Lambooy

Prof. mr. dr. Tineke Lambooy is sinds 2015 hoogleraar Ondernemingsrecht aan Nyenrode Business Universiteit en daarvoor sinds 2007 onderzoeker en universitair docent bij Nyenrode. Zij maakt deel uit van het Nyenrode Faculty Expertisecenter Entrepreneurship, Governance & Stewardship.

Aan Nyenrode geeft Lambooy leiding aan het civiel-juridisch onderwijs, voornamelijk Ondernemingsrecht; Fusies en Overnames; Onderneming en Recht; Internationaal en Europees Recht; en daarnaast ook Beginselen Recht. Voorts heeft zij het vak Circulair Economy and Sustainable Development voor de full-time MBA ontwikkeld.