‘Accountantsopleiding vraagt om integratie en differentiatie’

Accountancy draait al lang niet meer om enkel en alleen de financiële verslaglegging. Ook thema’s als duurzaamheid, fraudedetectie en cybersecurity doen hun intrede. Dat vraagt om aanpassingen in de opleiding, zo stelt prof. dr. Ruud Vergoossen RA op 29 februari in zijn emeritaatsrede.

Toen hij tijdens zijn studie economie als assistent-accountant ging werken, vond Vergoossen het werk dat hij moest doen maar saai. Dat veranderde toen hij ging promoveren en erachter kwam hoe leuk hij het vond om dingen uit te zoeken en daarover te rapporteren. Zijn promotor wist hem ervan te overtuigen om toch ook de accountancy-studie af te ronden en zo geschiedde. Inmiddels heeft Vergoossen een langdurige carrière in de accountantspraktijk achter de rug en is hij al geruime tijd hoogleraar Corporate Reporting aan Nyenrode Business Universiteit. Om de accountantsopleiding toekomstbestendig te maken, hield hij in zijn emeritaatsrede een pleidooi om deze anders in te richten.

Ruimte voor specialisatie

“Er komt steeds meer op het bordje van de accountant terecht. Waar het vroeger vooral om financiële verslaglegging draaide, zijn daar nu ook thema’s als fraudedetectie, duurzaamheid, ethische aangelegenheden, corporate governance en cybersecurity bijgekomen”, vertelt Vergoossen. “Daarnaast is er een mismatch tussen het theoretische gedeelte en het praktijkgedeelte van de accountantsopleiding, waardoor studenten de accountantsopleiding als steeds minder aantrekkelijk en studeerbaar ervaren. Gevolg daarvan is dat de instroom vermindert en dat studenten vroegtijdig stoppen.” Vergoossen pleit daarom voor een intensieve samenwerking van de zeven universiteiten met een accountantsopleiding. Zij zouden een interuniversitaire postacademische beroepsopleiding moeten aanbieden, waarin theorie en praktijk volledig in elkaar zijn geschoven met daarbinnen een differentiatie naar specialismen. “Ik denk dat het niet langer houdbaar is om alle kennis en kunde die nodig is om het werk te kunnen uitvoeren, te verenigen in één persoon. Op dit moment werken de verschillende universiteiten al samen in het Limperg Instituut, maar die samenwerking is vooral gericht op de opleiding van PhD-studenten. Ik denk dat we dat breder moeten trekken.”

Nieuwe onderwijsvormen

In november 2023 verscheen een rapport van de door de minister van Financiën benoemde Kwartiermakers toekomst accountancysector (KTA). Een van de adviezen uit dit rapport, en die Vergoossen ondersteunt, is het realiseren van een verbreding van de instroom in de accountantsopleiding. “Ik vind dat ook studenten uit een andere bacheloropleiding moeten kunnen instromen in een accountancymaster. Denk bijvoorbeeld aan bedrijfskunde, algemene economie of zelfs psychologie. Gezien de behoefte aan meer diversiteit binnen het accountantsberoep wat betreft kennis, kunde en vaardigheden, moeten we daar misschien zelfs wel de voorkeur aan geven.” Ook als het gaat om onderwijsvormen, valt er volgens Vergoossen het nodige te verbeteren. “Ik denk dan bijvoorbeeld aan het toepassen van blended learning of flipped classroom, waarbij studenten nieuwe concepten thuis bestuderen om daar vervolgens tijdens de colleges onder begeleiding van een docent mee aan de slag te gaan. Ook moeten we rekening houden met de invloed van kunstmatige intelligentie en bedenken hoe we dit een plek kunnen geven in het onderwijs.”

Wetgeving

De KTA richten zich in het eerdergenoemde rapport op de volle breedte van de accountancy, dat wil zeggen zowel op de registeraccountants (RA’s) die wettelijke jaarrekeningcontroles uitvoeren, als de accountants-administratieconsulenten (AA’s) die dat niet doen. Zo adviseren de KTA de Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) om vaart te maken met de herijking van deze twee bestaande beroepsprofielen (RA en AA). Vergoossen heeft daar heel andere ideeën over. “Waarom zou je accountants die geen wettelijke taken (mogen) uitvoeren, onderwerpen aan de accountantswetgeving?” Vergoossen pleit daarom voor het creëren van een publiekrechtelijke beroepsorganisatie waar uitsluitend accountants bij zijn aangesloten die wettelijke taken uitvoeren.”

Balans

Met zijn emeritaatsrede sluit Vergoossen een belangrijke levensfase af. Een mooi moment om de balans op te maken. “Ik ben gedurende mijn academische carrière aan zes verschillende organisaties verbonden geweest, voor het grootste deel bij twee of drie tegelijk.  Als ik bedenk waar ik mij het meest senang voelde, dan staan het Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants (NIVRA, de voorloper van de NBA) en Nyenrode bovenaan. Dan kijk ik bijvoorbeeld naar zaken als de aard van het werk, de werksfeer, de werklocatie en de genoten vrijheid.” Leuk detail is dat Vergoossen ooit op het punt stond een heel ander carrièrepad in te slaan. “Schrijven is een passie van mij, en dat leidde ertoe dat ik in mijn studententijd een bijbaan had als verslaggever bij het Limburgs Dagblad. Hoewel het leven als journalist mij in die tijd wel aansprak, sloeg ik na enig aarzelen het aanbod af om voltijds bij deze krant te gaan werken. Toch ben ik wel eens benieuwd hoe mijn leven er dan had uitgezien.”