‘Agile management draait om ontdekken en experimenteren’

Agile management vraagt om contextueel leiderschap, zo stelt Rini van Solingen. Hij is deeltijd hoogleraar aan de TU Delft, CTO bij Prowareness en een van de gastsprekers in de masterclass Agile management en leiderschap van Nyenrode Business Universiteit.

“We leven in een wereld die steeds sneller gaat en die sterk verandert. Belangrijke oorzaken daarvan zijn digitalisering en de opkomst van kunstmatige intelligentie. Dat betekent ook dat organisaties zich steeds sneller moeten leren aanpassen”, vertelt Van Solingen. De ‘unfreeze-change-refreeze’ benadering, volstaat volgens hem niet langer. Deze gaat uit van het 'ontdooien' van bestaande gewoonten en denkwijzen, dan het implementeren van de eigenlijke verandering, gevolgd door het vastzetten van nieuwe gewoonten. “Een oplossing is te vinden in agile management: een kortcyclische manier van werken waarbij we in korte tijd ontdekken wat wèl en wat niet werkt, én wat wèl waarde heeft en wat niet.”

Van Solingen legt uit hoe agile management in de praktijk werkt. “Het komt erop neer dat je doelen vaststelt en dan op een gestructureerde manier gaat ontdekken wat wel en niet werkt. Op deze manier kom je erachter wat effectief is en kan je snel reageren als dat nodig blijkt. Een mooi voorbeeld is Bol.com. Toen deze overstapte van een webshop naar een platform, kwamen er ineens een heleboel nieuwe klanten bij, namelijk de ondernemers die via Bol.com hun producten gingen verkopen. Het lastige hieraan was dat ze die nieuwe klanten helemaal niet kenden, en niet perfect vooraf konden bedenken wat voor die klanten waardevol is. Ze waren zich heel bewust dat de enige manier om die nieuwe klanten goed te bedienen zat in het gestructureerd ontdekken wat voor hen waardevol is. Ze zijn bijvoorbeeld gaan experimenteren met advertentieverkoop, maar dat bleek voor die nieuwe klanten helemaal niet interessant. Wat wèl waarde had voor deze klanten is om het mogelijk te maken om hoger in de zoekresultaten te komen, met de vermelding dat dit een gesponsord zoekresultaat is.” 

In zijn college schenkt Van Solingen veel aandacht aan contextueel leiderschap. “Ik vergelijk het wel eens met een imker, die voor de bijen een zo gunstig mogelijke omgeving creëert. Er ontstaat dan een situatie waar beide partijen van profiteren. En zo werkt het ook op de werkvloer. Leidinggevenden die een succesvolle werkomgeving weten te creëen en vertrouwen op de expertise van anderen, zijn vaak effectiever dan diegenen die volledig de controle willen houden. Dat laatste type leidinggevende noem ik ook wel ‘de herder’. Toch merk ik bij deelnemers dat het loslaten van die controle lastig is. En dat is ook niet zo gek als je bedenkt dat ons van jongs af aan wordt aangeleerd om vooraf het perfecte plan te maken. Het gaat dus eigenlijk niet zozeer om het aanleren van nieuwe gewoonten, maar ook om het afleren van oude gewoonten. Leren door spelenderwijs te ontdekken, zoals we dat al deden toen we jong waren.”

Hoewel Van Solingen de deelnemers aan zijn college diverse modellen en raamwerken aanreikt, zit de grootste verandering volgens hem in de ‘onderstroom’. “Het gaat uiteindelijk om de mindset en om het opzij durven schuiven van je eigen ego. Veel mensen vinden het lastig om toe te geven dat ze iets niet weten. Maar ik zeg altijd dat situaties pas echt risicovol worden als we denken dat we het zeker weten. Of het nu een idee is van een medewerker of van de directeur, het blijft een idee dat zich eerst nog moet bewijzen. Daarom ben ik ook zo’n groot voorstander van ontdekken en experimenteren.”  Van Solingen doet altijd veel oefeningen met de deelnemers. “Het gaat mij er niet om dat ze de theorie gelijk snappen, maar ik wil juist dat ze agile management ervaren en hiernaar leren handelen. Deelnemers denken vaak dat de weerstand binnen de organisatie, of de mening van de directie, hun in de weg staat. Maar vaak is het juist hun eigen denken. Ik probeer ze in te laten zien dat zij zelf de middelen hebben om anderen in beweging te krijgen. Dat is ook de belangrijkste boodschap die ik deelnemers mee geef: de oplossing zit in jezelf.”