“Als je onvoldoende morele moed hebt moet je ander werk zoeken”

John Bendermacher, voorzitter IIA, in gesprek met excellente studenten Accountancy

Op 16 november was in het Kasteel op Nyenrode het jaarlijkse event voor excellente studenten Accountancy. Zij ontmoetten John Bendermacher RA CIA, Chief Audit Executive bij ABN AMRO en voorzitter van het IIA, Instituut van Internal Auditors. Bendermacher is ook actief in de board van IIA Global. Uitgenodigd voor het event waren de beste studenten uit hun studiefase, met de hoogst gewogen gemiddelde cijfers van de jaargang 2016-2017. In het eerste deel introduceerde Bendermacher de studenten in de wereld van de Internal Audit. In het tweede deel bevroegen programmadirecteur Olof Bik en de studenten hem in een College Tour setting.

Spiegel

In de Corporate Governance code wordt van de Internal Auditor gezegd ‘als je hem niet hebt moet je het uitleggen’. Het werkgebied neemt hierdoor toe, maar veel studenten kennen het vak nauwelijks. Het is een rol die je in een bedrijf alle hoeken en gaten laat zien, vertelt Bendermacher. “Je kijkt naar financial risk, non financial risk, gedrag en cultuur, governance. De internal auditor schept er een duivels genoegen in de organisatie een spiegel voor te houden: hoe blijf je als organisatie het gecontroleerd bereiken van de organisatiedoelen in het oog houden?”

Morele moed

“Als je onvoldoende morele moed hebt moet je ander werk zoeken, het is het enige belangrijke wat je als internal auditor hebt”, zegt hij. Over de escalatielijn naar de audit committee: “Je moet die weg niet te vaak bewandelen, het wordt dan niet leuker. Maar het is wel belangrijk om te regelen dat je het kúnt doen. Een CEO die weet dat dat vangnet er is neemt jou serieus.” Naar aanleiding hiervan komt het begrip ‘f*k you money’ ter sprake: je financiële situatie moet zodanig zijn dat je altijd weg kunt.

No go

Ook externe accountants moeten meer durven, vindt hij. Ook over onderdelen die de accountant niet sec heeft gecontroleerd kan hij zeggen: deugt dit? “Die vrijheid zouden ze moeten nemen.” Een student vraagt of Bendermacher zelf wel eens gepusht werd zijn oordeel aan te passen. “Er zat wel een keer geld in het inkoopboek,“ zegt hij lachend. Serieus: “Als iemand over je rapport zegt ‘je kunt dat er best uithalen’, dan is dat een no go. Dan kijk ik niet eens meer of het redelijk is.”

We komen niet onder ratings uit

Olof Bik vraagt hem: “Merk je die macht, dat mensen in de organisatie bang zijn voor een slechte rating door de internal auditor?” Bendermacher begint daarom zijn slotpresentatie na een onderzoek liever zonder de rating meteen te geven: “Ik probeer tijdens het gesprek naar die rating toe te praten. We beginnen met de positieve punten, dan de serieuze dingen om over te praten. Vervolgens komen we met een voorstel voor de oplossing en spreken een actie af. We komen niet onder ratings uit helaas.”

Loze controls

“Mensen kunnen perfecte systemen ruïneren, en mensen kunnen inadequate systemen prima laten lopen,” zegt hij. Een voorbeeld is een fraude-incident dat miljoenen heeft gekost. Het 4-ogen principe, waarbij twee medewerkers dagelijks elkaars werk moesten beoordelen, werd niet goed uitgevoerd. Eén van de twee zei: “Ik check dit al vijf jaar elke dag, er is nooit iets mis, dus ben ik het alleen nog op de oneven dagen gaan doen.” Bendermacher: “Veel mensen weten niet waarom ze iets moeten doen. En de manager checkt het niet. Loze controls, je komt ze overal tegen.”

Onderbuikgevoel

Bij SNS Reaal maakt hij fraude mee. “Kun je zoiets zien aankomen?” is de vraag van een student. De man die later de spil bleek te zijn van deze fraude had tijdens een gesprek drie mobieltjes op tafel liggen, dat vond Bendermacher al gek. Het werd nog gekker toen tijdens het gesprek de echtgenote belde, dat er deurwaarders voor de deur stonden. Bendermacher: “Achteraf zeg je vaak ‘toen viel me dat op.’ Als je dat toen had gecombineerd… Je onderbuikgevoel heb je niet voor niets.”

De bevlogenheid kwam later

Zijn keuze voor de accountantsopleiding was een pragmatische. Hij zag in 1979 de flyer van de Belastingdienst, waar hij zijn loopbaan begon, en wilde niet weg uit Roermond. “Wat voor een student was hij?” wil Bik weten. “Een luie. De bevlogenheid kwam pas later.” Wat betreft seks, drugs, en rock & roll, lag de nadruk op de rock & roll. “Geen drugs, wel muziek, lang haar, in Amsterdam gewoond, Hazes-fan. En maar één vrouw, vanaf de middelbare school, heel romantisch dus eigenlijk.”

Wij wisten meer dan we snapten

De liefde voor het vak heeft hij al werkende opgedaan: “Bij de Belastingdienst was onderzoek echt onderzoek in pure vorm.” De opleiding was wel veel saaier dan nu: “De lessen werden gegeven door klassieke accountants die door het boek gingen, maar je weinig bijbrachten over de praktijk.” Bendermacher vindt het daarom goed dat je nu in de praktijkopleiding moet laten zien dat je de kern van het vak snapt. “Wij wisten meer dan we snapten.” Overigens had de Belastingdienst in 1987 wel als eerste de beschikking over laptops, van wel 10 MB.

Work-life-balance

Hij ziet ook dat er nu niet minder wordt gewerkt maar anders. “Veel mensen werken 4 x 9. Maar als je op zaterdag iets af moet maken zegt niemand nee. Als iemand hard werkt waardeer ik dat wel.” Vraagt hij wel eens: zou je het niet eens rustiger aan doen? “Dat heb ik niet veel gedaan.” En wat vindt hij van thuis werken? “Dat moet je met mate doen, kennisoverdracht op de werkplek is ook belangrijk. Maar één dag per week thuis werken, daar heb ik geen moeite mee. Je ziet je kinderen, en je maakt vaak meer uren.”

Mont Ventoux

Bendermacher ging in 2016 met de racefiets de Stelvio op voor Stichting Pim, voor meervoudig gehandicapte kinderen, en in 2017 de Mont Ventoux voor het Toon Hermanshuis Roermond, een inloophuis voor kankerpatiënten. Hij vindt het waardevoller dan welke vakantie dan ook. Dan blijkt dat een van de studenten, die ook nog drie kleine kinderen heeft, zelfs drie keer de Mont Ventoux op is geweest. “Een kwestie van goed plannen”, aldus de student. Bendermacher adviseert om altijd te sporten: “Zet het in je agenda, anders kom je er niet aan toe. En het voordeel van mijn sport, voetbal, is dat je achteraf even slap kunt lullen.”

Mazzel komt voort uit hard werken

Merkt hij aan de mensen aan wie hij leiding geeft dat ze meer bevlogen zijn dan vroeger? “Bevlogenheid zie ik zeker ja. Ik zou nog wel willen zien dat ze meer praten over vragen als: zou ik meer kunnen doen? Of juist: zou ik dingen weg kunnen laten? We zeggen te snel op basis van samples dat het goed zit.” Wat is zijn advies aan deze groep studenten? “Alles hangt af van je persoonlijke doelen. Wil je gewoon lekker werken of wil je naar de top? Mazzel komt voort uit hard werken en proberen het verschil te maken, do the best audit possible.”