Duiding oorzaak coronavirus bepaalt ons verdere handelen

Komt het coronavirus van mensen uit China of is het uit de lucht komen vallen? Deze vraag doet ertoe, zo geeft wetenschappelijk historisch onderzoek naar natuurrampen, catastrofes en pandemieën aan. Volgens het onderzoek ‘Disasters and community resilience: Spanish flu and the formation of retail cooperatives in Norway’ van de hoogleraren Hayagreeva Rao en Henrich Greve handelen mensen op basis van duiding en het benoemen van oorzaken.

Als een ramp wordt toegeschreven aan de natuur, dan wordt dit als noodlot en pech ervaren. In dat geval is de kans groot dat mensen er samen de schouders onder zetten en solidair zijn. Dit vermindert de negatieve gevolgen voor mens en economie dan wanneer een ramp wordt toegeschreven aan mensen.

Is menselijk handelen de oorzaak, dan is de kans groot dat bijvoorbeeld een uitbraak als dat van het coronavirus als een aanval en ondermijning wordt ervaren. Dit doet de saamhorigheid geen goed met op korte en op lange termijn negatieve gevolgen voor mens en maatschappij. Er worden dan minder plaatselijke burgerinitiatieven geboren, minder mensen melden zich als vrijwilliger, en meer coöperaties gaan op de fles.

Als we dit inzicht doortrekken naar de situatie van nu, dan zien we dat corona niet alleen mensenlevens kost, maar ook consequenties heeft voor het niet verschijnen en/of verdwijnen van maatschappelijke organisaties en initiatieven.

De typische reactie op een pandemie bestaat uit isolatie, quarantaine en sluiting van scholen, kerken en publieke ruimten. Dat zagen we ook nu. Uit het onderzoek van Rao en Greve volgt echter een andere boodschap, bestaande uit twee dringende adviezen.

Het eerste advies is dat we het coronavirus zouden moeten duiden als een duveltje uit een doosje, als een verschijnsel waar we als mensen allemaal tegen vechten. Laten we doen alsof deze duiding juist is, tenzij anders wordt bewezen. Dat verbindt.

En vervolgens: investeer in saamhorigheid want sociale banden zijn de basis van een gemeenschap en vormen daarmee het fundament van onze gezamenlijke toekomst. Burgers voor een tweede keer sociaal isoleren zou hierdoor als optie van tafel moeten worden geveegd.