Explain, or comply

Aan het eind van het tweede decennium van deze eeuw gekomen komt bij mij altijd enige aandrang tot reflectie boven. Hoe ver zijn we opgeschoten nadat aan het eind van het vorige decennium de wereld langs de rand van de economische afgrond is geraasd? De eerste jaren stonden in het teken van het analyseren van de oorzaken en het herstellen van de grootste gaten in wet- en regelgeving die waren ontstaan na vele jaren van deregulering. 

Nieuwe regels hebben ertoe geleid dat er enige consensus is over dat de wereld in dat opzicht veiliger is geworden. Nieuwe instituties als de Financial Stability Board dienen daarop toe te zien. Centrale banken zijn strikter geworden en Draghi redde - volgens velen - de euro ten kostte van een inmiddels negatieve rente en een gapend pensioentekort dat ook door een pensioenakkoord niet hersteld kan worden. Bedrijven klagen over verstikkende bureaucratie en kosten van compliance die de pan uitrijzen. Boetes zijn uitgedeeld in een omvang die we niet eerder zagen. Schandalen waren er meer dan ons lief was: Libor, Volkswagen, Imtech, SBM, SHV/Eriks, en zo is de rij helaas lang.

Leugens en onzekerheid

Op de golven van een groeiende maatschappelijke onvrede namen populistische politici het niet zo nauw met de waarheid en lijkt de leugen te regeren. Brexit is de laatste in een lange reeks van bijzondere gebeurtenissen die velen toch zorgen baren. Klimaatverandering en de noodzaak van een energietransitie completeren een decennium waarin onzekerheid eerder lijkt toegenomen. De Nederlandse politiek is nu zo ver dat de eerste contouren van een grootser plan zijn geschetst waarin investeringen in onderwijs en klimaat de boventoon voeren. Middelen worden vrijgemaakt, en nu hopen dat die ook zullen worden gerealiseerd en renderen.

Corporate Governance Code

Te midden van al dat geweld is de Corporate Governance Code herzien en voor het eerst getoetst op naleving. De uitkomsten zijn geruststellend. De naleving is hoog (99%) en ligt daarmee in lijn met de naleving van de oude Code. De hamvraag is natuurlijk of het ook helpt in het creëren van lange termijn waarde en het borgen van een cultuur die leidt tot integer gedrag. Ik ben er niet zeker van. Niet alleen de schandalen lijken in aantal en omvang niet minder geworden te zijn, ook de ongelijkheid en de macht van ondernemingen in de wereld is zodanig toegenomen dat gerenommeerde instituten als het IMF en de Wereldbank er aandacht voor vragen. Onderzoek toont aan dat de koopkracht van burgers niet is verbeterd, maar de beurs van aandeelhouders wel. Dit laatste via dividenden en inkoop van eigen aandelen. De koek wordt daarmee in mijn ogen niet eerlijk verdeeld en dit zou wel eens mede debet kunnen zijn aan de maatschappelijke onvrede. Tijd dus voor verandering op dat punt in het decennium dat nu aanbreekt.

Dat de Code dus zo goed wordt nageleefd is mijns inziens geen waarborg voor het eerlijk verdelen van de gecreëerde lange- of korte termijn waarde. Of er sprake is van een betere – lees meer – integere bedrijfscultuur durf ik niet te beweren. Ik zou graag onderzoek willen zien naar de effectiviteit van de zo goed nageleefde Code: is er meer aandacht voor de lange termijn? Wordt de koek eerlijker verdeeld? Is er sprake van een integere bedrijfscultuur? Worden beloningen in de pas gehouden? Ik zie vooral keurige ‘boiler plate’ en door juristen goedgekeurde teksten waarmee de boxjes netjes worden afgetikt en de papieren werkelijkheid er keurig uitziet, maar onderliggend gaan we verder op de ingeslagen weg. ‘As long as the music is playing, we’ll keep on dancing’ zei Chuck Prince, de baas van Citi Group, voorafgaand aan de crisis van 2008.

Lange termijn waardecreatie

Ik wil pleiten voor het omkeren van de kreet ‘comply, or explain’ in ‘explain, or comply’, waarbij ‘explain’  het uitgangspunt is. Verlang dat bedrijven in eigen woorden hun verhaal vertellen, over wat ze doen en hoe ze inhoud geven aan de uitgangspunten van lange termijn waardecreatie. En een gezonde bedrijfscultuur zonder daarbij te streven naar het kunnen afvinken van alle bepalingen uit de Code. Wordt het er dan beter van zult u zich afvragen? Het eerlijke antwoord is dat ik dat ook niet zeker weet. Echter, de huidige werkwijze heeft wat mij betreft aangetoond dat 99% naleving van de Code niet heeft geholpen.

Ik wens u allen mooie feestdagen en een gezond en voorspoedig 2020 toe. Op naar een decennium waarbij aan het eind ervan de 17 United Nations Sustainable Development Goals als lonkend perspectief wachten op realisatie en daarmee een wereld die er dan significant beter uit zal zien. Ik kan bijna niet wachten…