Fraudebestrijding in coronatijdperk vergt daadkrachtige aanpak

Fraude in ‘normale’ tijden is verwerpelijk. Voor fraude in deze nare en angstige periode geldt dat in het kwadraat. Wereldwijd duiken steeds meer voorbeelden op van mensen en bedrijven die (proberen te) profiteren van de coronacrisis. Schandelijke praktijken over de rug van anderen. Ten koste van overheden, ondernemingen en burgers. Niet zelden worden de zwakkeren in de samenleving er door getroffen.

Ziek zijn de geesten die frauduleus inspelen op de gezondheidsangst die de samenleving treft. Bijvoorbeeld door het sturen van e-mails waarin medicijnen of mondkapjes te koop worden aangeboden. Na betaling wordt echter niets geleverd. Pure oplichting. Net zo walgelijk als het opzettelijk leveren van nepmedicijnen of ondeugdelijke mondkapjes.

In de Verenigde Staten doken allerhande mails op waarin werd verzocht om te doneren aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en aan liefdadigheidsinstellingen, opdat zij hun werkzaamheden ten behoeve van de volksgezondheid kunnen intensiveren. De donaties verdwijnen echter in de verkeerde zakken. Pure oplichting.

Er worden websites opgetuigd waar tips zijn te vinden om niet door het coranavirus te worden besmet. Echter, na het bezoek van dergelijke websites raakt de computer ‘besmet’ en wordt deze door cyberfraudeurs overgenomen.

Uiteraard wordt de computer na betaling van een flinke geldsom pas weer vrijgegeven. Cybercriminaliteit zoals we dat al langer kennen. Maar juist nu computergebruik voor velen de enige mogelijkheid is om met naasten te communiceren of aan het werk te blijven, is het functioneren van computers en de digitale infrastructuur van eminent belang.

Task force

Waar President Trump in eerste instantie te laks was en het virus weinig serieus nam, wordt onder zijn leiding wel daadkrachtig opgetreden tegen coronafraude. William Barr, de Amerikaanse minister van jusitie, kondigde ruim een maand geleden al aan hoge prioriteit te geven aan het ontdekken, onderzoeken en vervolgen van criminele activiteiten die verband houden met de pandemie: ‘The pandemic is dangerous enough without wrongdoers seeking to profit from public panic.’

Een week na deze aankondiging werd door Barr op gezag van President Trump het bevel uitgevaardigd om stevig op te treden tegen degenen die op andere wijze een slaatje uit de crisis willen slaan, namelijk door schaarse medische goederen te hamsteren (hoarding) en/of deze tegen exorbitante prijzen te verkopen (price gouging). Indien dat het geval is, worden betrokkenen niet alleen vervolgd. De goederen die het betreft worden in beslag genomen en alsnog in het medisch circuit ingezet.

Onder leiding van een stevige officier van justitie is door Barr een task force ingericht die zich intensief bezighoudt met het tegengaan van misbruik, fraude en ander ongewenst gedrag: ‘We will not tolerate bad actors who treat the crisis as an opportunity to get rich quick.’

Fraudegevoelige steunmaatregelen

Binnen Europa en in Nederland doen zich soortgelijke risico’s voor als in de Verenigde Staten. Sterker, ook hier hebben zich diverse voorbeelden van coronagerelateerde fraude en misbruik voorgedaan. In mijn vorige bijdrage wees ik op het risico van fraude, dat inherent is aan de door het kabinet in korte tijd genomen steunmaatregelen. Het is dan ook geen rocket science om te voorzien dat de overheid en belastingbetaler daar later nog de rekening voor gepresenteerd krijgen.

Hoewel minder voortvarend dan in de Verenigde Staten het geval was, hebben inmiddels de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Inspectie SZW) en de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (Fiod) de handen ineengeslagen.

Samen geven zij prioriteit aan het opsporen en oppakken van diegenen die fraude plegen met steunmaatregelen. Zij worden met signalen en meldingen ondersteund door politie, toezichthouders en private partijen. Het Openbaar Ministerie heeft aangegeven ernaar te streven verdachten snel voor de rechter te brengen.

Lik-op-stuk-beleid

Wat mij betreft mogen de Nederlandse initiatieven nog wat robuuster worden. Door ook hier een stevige en aansprekende officier van justitie een breed samengesteld team te laten inrichten en leiden. Door er bovenop te zitten, en met een lik-op-stuk-beleid en ferme taal in de rechtszaal.

Dat appelleert aan het volksgevoel, waarbij een overgrote meerderheid er iedere dag weer blijk van geeft zich juist nu aan de door de overheid gestelde regels te houden. Voor de eigen gezondheid, maar zeker ook voor de ouderen en hulpverleners onder ons. Dat volksgevoel is gebaat bij een daadkrachtige aanpak van harteloze coronafraude. Go and get the bastards!