Goed nieuws

Toen ons land overstroomde, bouwden we de waterwerken. Daar waar aardbevingen plaatsvonden, wordt nu aardbevingbestendig gebouwd en steden die problemen met kernreactoren hadden, richten wijken zodanig in dat deze zelfvoorzienend kunnen zijn. Als zich een ramp heeft voorgedaan ondernemen we dus actie om de effecten van een volgende vergelijkbare ramp te voorkomen. Hoe zal dat gaan met de pandemie die ons heeft getroffen en mogelijk weer zal treffen? 

Een bericht van de NOS deze week: De tijd van landelijke lockdowns lijkt voorbij. Lokale maatregelen moeten voorkomen dat het land weer op slot moet. Ik werd blij van dit bericht. Waarom? Omdat dit, zoals Bob Hoogenboom het noemde, een ‘window of opportunity’, biedt. Dit betekent namelijk dat we ter voorkoming van ingrijpende gevolgen van een nieuwe pandemie, onze blik moeten richten op wijken. En, omdat er meer redenen zijn om de aandacht hierop te richten, liggen hier kansen. De energietransitie, gericht op het aardgasvrij maken van ons land, kent een wijkgerichte aanpak. Recent onderzoek van kort voor de coronacrisis toonde al aan dat de leefbaarheid in wijken met veel corporatiewoningen hard achteruit gaat. Steeds meer mensen met uiteenlopende sociale problemen wonen samen in dezelfde wijk. De coronacrisis treft bij uitstek de zwakkeren, dus dit probleem wordt alleen maar urgenter. Lockdown-proof worden betekent onder andere een hoge verblijfskwaliteit van de ruimte in en om huis. Bijvoorbeeld door meer groen en versnelde isolatie van woningen die te heet worden voor thuiswerken, maar ook ontmoetingsruimten waar kinderen zonder rustig thuis of computer kunnen werken, mogelijkheden voor sociaal contact binnen de 1.5 meter-voorwaarden, werk voor mensen die hun werk moeten stopzetten etc..

Richard Janssen verwees in zijn column al naar de Fusie van Belangenperspectief. Met deze benadering streven we ernaar duurzaamheid in te zetten als middel om problemen, die door betrokkenen heel belangrijk worden gevonden, op te lossen. De basisgedachte die er achter ligt, luidt dat duurzaamheid voor veel mensen best wel belangrijk is, maar niet het belangrijkste. Maar dat, wanneer duurzaamheidsmaatregelen ook het directe eigenbelang behartigen, het enthousiasme voor deze maatregelen snel toeneemt. De gedragswetenschappers Lindenberg en Steg onderbouwen dit. Zij deden onderzoek naar draagvlak voor duurzaamheidsmaatregelen en constateerden dat alle mensen in principe goed willen doen (zoals rekening houden met duurzaamheid), maar dat het streven naar eigenbelang meestal overheerst waardoor maatregelen die haaks staan op dit eigenbelang tot wrijving leiden. Een oplossing die zij ter voorkoming voorstellen, sluit aan op het fusie van belangenperspectief; Het eigenbelang behartigen door middel van duurzaamheidsmaatregelen.

Vanuit dit perspectief werken wij als Nyenrode, samen met Platform31, sinds anderhalf jaar met achttien gemeenten in wijken met  als doel het aardgasvrijstreven als hefboom te gebruiken om de leefbaarheid te verbeteren. We streven naar wat ‘koppelkansen’ wordt genoemd. Zo proberen we werkgelegenheid te creëren in het verlengde van de energietransitie, sociale cohesie en gezondheid te bevorderen en het openbare gebied een kwaliteitsimpuls te geven, ook  door hittestress tegen te gaan en de aantrekkelijkheid voor insecten te vergroten. De eerste ervaringen lieten eind vorig jaar zien dat dit streven hiernaar door veel betrokken partijen wordt onderschreven, maar dat het in de praktijk moeilijk blijkt om bestaande verkokering te doorbreken.

En daarom was ik blij met het NOS-bericht. Misa Džoljić, benadrukte in zijn column al dat afstappen van wat we gewoonlijk doen heel moeilijk is. Het huidige gevoel van urgentie maakt dit eenvoudiger. Het eigenbelang, bestand zijn tegen een volgende virusgolf, wordt er immers door behartigd. Omdat het lockdown-proof maken van wijken ook de aanpak van het klimaatprobleem, de biodiversiteit en de leefbaarheid in brede zin kan bevorderen, is dit goed nieuws. Maar dan moeten gemeenten en andere betrokken partijen wel anders gaan werken dan ze deden. De afgelopen maanden hebben laten zien dat dat mogelijk is.