"Heldere visie op klimaatverandering is een 'must have'"

Onlangs verscheen het zesde klimaatrapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), de klimaatwerkgroep van de Verenigde Naties. Internationaal werd er verontrust gereageerd op het rapport dat waarschuwt dat alleen met drastische en grootschalige maatregelen het nog mogelijk is de gemiddelde temperatuur op aarde hooguit 1,5 graad te laten stijgen. André Nijhof, hoogleraar Sustainable Business and Stewardship aan Nyenrode Business Universiteit, geeft zijn visie op het rapport. 

Nijhof: "Het rapport laat zien dat de tijd van onzekerheid over klimaatverandering voorbij is. Klimaatverandering is een feit en het debat richt zich op mogelijke en passende acties. Daarbij biedt het rapport vijf actie-scenario’s voor de toekomst."

Disruptie

"Het scenario van de huidige beleidsplannen loopt achter bij de temperatuurlimieten van Parijs; het beleid zal de komende jaren dus nog verder worden aangescherpt. En de daadwerkelijke emissies zitten nu nog op de lijn van het slechtste scenario. Dat gaat veranderen de komende jaren. De vraag is vooral of bedrijven dat pro-actief gaan doen of hiertoe gedwongen worden. Mijn advies: Klimaatverandering is naast digitalisering de grote disruptie voor de komende jaren. Een heldere visie op klimaatverandering is geen 'nice to have' meer, maar een 'must have'. Steeds meer bestuurders beseffen dat hun eigen corebusiness, en daarmee hun voortbestaan, afhangt van hoe ze omgaan met duurzaamheid."

Pro-actieve rol

Toch worstelen veel leidinggevenden van private én publieke organisaties volgens Nijhof met hun rol in klimaatverandering. "Ik denk dat dit komt doordat het hier om een transitie gaat. Bij transities zijn we afhankelijk van elkaar bij het creëren van fundamenteel nieuwe manieren van handelen. Niet makkelijk maar wel noodzakelijk. Het installeren van zonnepanelen op het eigen dak is relatief eenvoudig, maar wat kan je doen aan de CO2 emissies verderop in de keten, in een ander deel van de wereld? En hoe blijf je dat volhouden, ook als je merkt dat er nog volop tegenwerking is van huidige regels en gewoontes?"

De hoogleraar geeft aan dat een pro-actieve rol pakken in klimaatverandering, allereerst een verandering van mindset vereist: "In plaats van optimalisering van de eigen processen, gaat het in transities om het begrijpen hoe systemen in elkaar zitten. En hoe systemen door kleine interventies via actie-reactie fundamenteel kunnen veranderen. We noemen dit de competentie van het 'voordenken'. Je kunnen inbeelden wie wat wanneer moet doen en daar op overtuigende wijze anderen in meenemen."

Polarisering

Om proactief te handelen moeten we volgens Nijhof afleren om naar anderen te wijzen: "Zodra een overleg over klimaatverandering het karakter krijgt van ’het kan niet omdat zij niks doen’ weet je dat je op een doodlopend spoor zit dat leidt naar polarisering." Tijdens de laatste Henk van Luijk Lezing stond het thema polarisering centraal en gaf spreker Ingrid Thijssen, voorzitter VNO-NCW  treffend aan: "Willen we klimaatdoelen halen dan moeten we effectief samenwerken tussen bedrijven, overheden en partners. Onze aarde verlangt iets anders van ons dan gekibbel."

Het klimaatrapport waarschuwt de huidige en toekomstige generaties met klem om drastische maatregelen te nemen. Ook Nyenrode wil zijn steentje bijdragen en heeft als purpose 'serving society by shaping responsible leaders'. Nijhof: "Ik zie dat echt als mijn opgave in mijn functie als hoogleraar aan Nyenrode. Als we diploma’s uitreiken aan afstudeerders die niets over klimaatverandering hebben meegekregen, dragen we niets bij aan de maatschappij. Sterker nog, dan is Nyenrode een deel van het probleem. Bovendien gaat het om het vormen van verantwoordelijke leiders, wat meer dan kennisoverdracht vereist. Door met elkaar het debat aan te gaan over waar het lastig wordt, over wat jij kan doen en wat het betekent voor jou als het lukt om bij te dragen aan de energietransitie."