Inclusiviteit in de wetenschap versus ceremoniële procedures

Je hebt jarenlang een boeiende studie uitgevoerd met als uiteindelijk doel te promoveren. Het proefschrift is goedgekeurd en de volgende stap is de publieke verdediging daarvan. En toen kwam de coronapandemie. Vanwege de COVID-19 restricties mogen de promovendus, rector, de promotores, examinatoren en belangstellenden niet samen in een ruimte verblijven, zelfs niet zonder publiek. Maar wat dan? En de receptie en het feest dan? Sinds maart dit jaar hebben veel kandidaten voor een moeilijke keuze gestaan: de proefschriftverdediging uitstellen tot ‘na corona’ of de verdediging in een online ceremonie doen? Wat zou u doen? Uw doctorstitel op de lange baan schuiven of online promoveren en het feest naar sint juttemis uitstellen?

De meeste promovendi kiezen ervoor hun proefschrift online te verdedigen. Hun academische carrières gaan door en de status van doctor is belangrijk daarin. De online verdediging vindt plaats via digitale platforms zoals Teams, Zoom of universitaire varianten daarop. De rector en hoogleraren hebben hun toga aan, baret op en zitten of staan thuis achter hun laptop of PC. Meestal kunnen er tot ongeveer 100 belangstellenden deelnemen aan een online PhD verdediging.

Online verdediging

Nyenrode promovendi - Nederlands of buitenlands - staan midden in de wereld en hun onderzoeken ook. Dissertaties worden vaak in het Engels geschreven. De voertaal van de verdediging is in veel gevallen ook Engels, omdat de promovendus of een hoogleraar die lid is van de examencommissie geen Nederlands spreekt. Voor een online verdediging is het nu eenvoudig om via een hyperlinkje academische collega’s, vrienden en familie, uit binnen- en buitenland, uit te nodigen. En dit blijkt heel leuk uit te pakken. Het afgelopen halfjaar heb ik diverse PhD verdedigingen bijgewoond als promotor, examinator of belangstellende. Ontroerend waren de momenten na afloop, waarin de Italiaanse of Amerikaanse familieleden, vrienden uit Costa Rica, of de Ghanese collega’s van de promovendus, hun enthousiasme deelden met de promovendus. Mensen die anders nooit de gelegenheid of tijd zouden hebben gehad om naar Nederland te reizen voor de verdediging. Dit voordeel strekt zich verder uit: geïnteresseerde academische collega’s uit andere delen van Nederland kunnen zo in een uurtje de verdediging bijwonen, terwijl zij daarvoor normaliter geen tijd zouden kunnen vrijmaken. Na afloop kunnen zij hun gedachten en invallen delen met de promovendi. De keerzijde is natuurlijk wel dat veel van de ceremoniële aspecten van een verdediging worden opgeofferd en tja, het feest na afloop beperkt zich tegenwoordig tot de eigen huiskamer.

Academisch debat

Als ik deze lijn doortrek naar academische congressen, zie ik dat (alhoewel een aantal congressen hun jaarlijkse bijeenkomst van 2020 naar 2021 heeft uitgesteld), veel geplande fysieke bijeenkomsten zijn omgezet in een online variant. Bij internationale online bijeenkomsten bleek er dit jaar veel belangstelling te zijn van jonge wetenschappers. Zo kwam ik eerder dit jaar PhD studenten tegen uit Honduras, India en Vietnam, die actief deelnamen aan de discussie. Hun bijdragen aan het academisch debat waren verrijkend. Normaliter hadden zij vast geen kans gehad om deel te nemen aan het congres, onder meer vanwege financiële redenen. In veel landen is de situatie aan de universiteit hiërarchischer dan in Nederland. Als gevolg daarvan komt een PhD student niet als eerste in aanmerking voor een uitzending naar een congres, meestal gaat de professor.

Seminars vanuit huis

Daarnaast biedt online conferencing de mogelijkheid aan seminars mee te doen, waar anders geen tijd voor zou zijn. Zo was ik deze week ‘in China’ voor een voordracht op een internationaal congres. In mijn sessie waren sprekers uit onder meer Japan, China, de VS, Zweden, Chili en Nederland. De presentaties waren van hoge kwaliteit, het Engels van redelijk tot goed niveau en de planning strak georganiseerd. Een waar plezier om het allemaal te kunnen beluisteren vanuit een comfortabele positie thuis.

Gevarieerdere kennisuitwisseling

Natuurlijk is het leuk om met Nederlandse of buitenlandse collega’s in een ruimte bijeen te zijn voor een academische bijeenkomst met een live drankje na afloop. Dat komt ook echt wel weer terug. Maar online conferencing maakt de kennisuitwisseling gevarieerder en het wetenschappelijk debat inclusiever. Daarnaast kost een congres minder tijd, dus kan je aan meer meedoen per jaar. Voorts zijn de kosten lager, evenals de CO2-uitstoot. Daarom zal deze nieuwe manier naar mijn mening zeker een vervolg krijgen.

Mijn stelling is derhalve: de coronapandemie draagt bij aan het inclusiever en rijker maken van de wetenschappelijke kennisuitwisseling.