Innovatie in tijden van Corona

Als programma-manager voor innovatiemanagement en nieuwe productontwikkeling ben ik sinds 2007 op Nyenrode Business Universiteit actief. In die tijd heb ik menig productmanager, directeur of staffunctionaris verteld waar innovatiemanagement om draait, hoe je nieuwe producten en diensten bedenkt, ontwikkelt en introduceert. Daarbij spelen omgevingsfactoren een belangrijke rol. De laatste maanden is er een nieuwe dimensie voorbijgekomen die mensen  heeft doen beseffen: in één of enkele dagen kunnen alle voorgaande scenario’s over onze gedroomde toekomst definitief de prullenbak in. Er gebeurt iets van grote importantie en impact, dat nog tijden zal nadenderen. Dat iets heet Corona.

Toen Nyenrode mij vroeg of ik een bijdrage kon schrijven over innovatiemanagement, heb ik geen moment geaarzeld. Immers: als je op dit soort momenten niet zou kunnen beschrijven of innovatie en de coronacrisis positieve en negatieve effecten met zich meebrengt, wanneer dan wel? Covid-19 brengt het beste in mensen naar boven. En soms het slechtste. Laten we eens een balans opmaken van mogelijke effecten die de coronacrisis met zich meebrengt. Is er sprake van een crisis, of, is ook dat gewoon maar een frame, van een journalist, als kapstok voor nog meer boodschappen vol narigheid, om uw aandacht te vatten? Nogmaals: ik wil niet ontkennen dat Corona een enorme impact heeft op de levens van wereldburgers zoals u en ik, maar het is niet alleen kommer en kwel.

‘Corona is goed voor innovatie’

• Noodzaak is een grote, onderschatte innovatie-stimulans: immers, met een al dan niet acute noodzaak komen vele innovaties pas echt van de grond. Juist daar waar de eerdere noodzaak ontbrak, komen zaken in een stroomversnelling terecht.
• Corona breekt nieuwe markten open die er eerder niet waren: mondkapjes voor algemeen gebruik, beeldschermen voor thuiswerken, plexiglas voor schotten, om er maar een aantal te noemen.
• Een corona-incident accelereert de introductie van bestaande producten: video-conferencing, cloud-opslagoplossingen, software as a service (SaaS). Sommige producenten en dienstverleners van deze diensten draaien overuren. Denk aan bijvoorbeeld Zoom of Teams.
• Corona legt nieuwe verbanden tussen partijen die eerder niet bestonden en nu samenwerken: ontwikkeling van een vaccin laat partijen samenwerken die dat eerder niet of maar moeizaam deden uit concurrentieoverwegingen.
• Corona doorbreekt bestaande ingesleten patronen: van 9 tot 5 op kantoor wordt thuiswerken, het werken wordt door de dag heen gewoven. Het heeft, in één klap, de hele fileproblematiek opgelost, waar we al jaren zo hard voor hebben gestreden. Was dat nu zo ingewikkeld? Blijkbaar.
• Geef ruimte voor nieuw initiatief: coronatijd biedt een goede gelegenheid om de bakens te verzetten: tijd voor strategische heroriëntaties en nieuwe kansen voor ontwikkeling.
• Corona kan een impuls geven aan duurzaamheid als bijvoorbeeld een vervuilende industrie die een grootschalige krimp doormaakt en zich niet direct op het oude niveau zal gaan herstellen (denk bijvoorbeeld aan de luchtvaart). Biedt dit bij uitstek de gelegenheid om veranderingen in het systeem te maken? Dit laatste moet ik nog wel zien gebeuren, omdat wij als wereld nogal verslaafd zijn geraakt aan olie en gas, plastic en een hele reeks van speciale grondstoffen. De kans is buitengewoon groot dat wij in oude patronen vervallen. Zie dit als een oproep aan beleidsmakers om toch vooral de situatie aan te grijpen voor gedrags- en mentaliteitsverandering nu het kan.

‘Corona is slecht voor innovatie’

• Geld: ontwikkelbudgetten verdampen als sneeuw voor de zon, want eerder gerealiseerde omzetten smelten dit jaar in hoog tempo weg.
• Tijd en aandacht: niemand heeft tijd want alle aandacht gaat naar de acute crisis en hoe de effecten daarvan te bedwingen. Alles is korte-termijn geworden.
• Prioriteiten: je ziet veel terugtrekkende bewegingen naar de kernactiviteiten van organisaties.
• Perspectief: angstige tijden zullen investeerders afschrikken om verdere innovaties te financieren.
• Cultuur: weinig gelegenheid tot face-to-face interactie met andere partijen leidt tot haperende ontwikkeling. Teamontwikkeling staat met interactie en diversiteit.

Echter, om de voordelen van innovatie te kunnen vangen, heb je wel een klein arsenaal aan kwaliteiten en competenties nodig:

• Een open geest om nieuwe situaties snel te beoordelen op hun ‘kansrijkheid’.
• Een alertheid, wakkerheid om gespotte nieuwe kansen te verzilveren.
• Een bepaalde vorm van moed, dat wil zeggen je niet te laten intimideren door een allesoverheersende negatieve tijdgeest, ook Corona gaat eens voorbij. Wij zijn als westerlingen eenvoudigweg niet meer gewend aan tegenslagen.
• Goede processen om innovatie snel en in goede banen te leiden: ja, de ontwikkeling van innovaties laat zich wel degelijk goed managen, hoe tegenstrijdig dat ook klinkt.
• Tenslotte, voor langdurig initiatief blijft een zekere koersvastheid nodig, je niet uit het lood laten slaan, maar een eenmaal ingeslagen koers volhouden tot het einde.

Kortom, is Corona een crisis? Zeker niet in alle opzichten. Bekijk het ook eens van een andere kant! Laat u niets wijsmaken!