Je bent al snel bestuurder van jezelf

Op 10 december ontmoetten excellente accountancystudenten hun rector magnificus, Miša Džoljić. Hij vertelde ze vanuit zijn medische achtergrond over verschillende vormen van stress. Onder leiding van programma-directeur Olof Bik ondervroegen de studenten de rector over zijn keuzes en ervaringen als student, docent, arts en bestuurder. Jaarlijks organiseert de Nyenrode accountantsopleiding een event voor de studenten die een studiefase met de hoogste gemiddelde cijfers hebben afgerond.

Acute versus chronische stress

Naast een medische uitleg over stress gaf Džoljić ook voorbeelden uit zijn persoonlijk leven: de acute stress van een bijna-auto-ongeluk, de chronische stress van een arts in weekenddienst. Acute stress zorgt eerst voor een seintje naar je hersenen dat je direct moet handelen, en vervolgens voor een adrenalinestoot die een heftige fysieke reactie oproept. Chronische stress breekt allerlei belangrijke functies in je lichaam langzaam af: je botten, je spieren, je immuunsysteem. Ook zorgt chronische stress ervoor dat je mentaal instabieler wordt, wat gevaarlijk is voor artsen, en ook voor accountants.

Ontspannen met de laptop op het strand

Chronische stress is moeilijk in beelden te laten zien, maar Džoljić deed toch een poging: rokende onzekere tieners, topsporters, maar ook een op het oog ontspannen plaatje van iemand met een laptop op het strand. Geniet die persoon eigenlijk wel van zijn omgeving, weet hij wel waar hij is? Of is hij/zij altijd aan het werk? Dit riep vragen op bij de ambitieuze accountancystudenten: "Maar als ik wat kan werken op het strand, en ik vind dat ontspannend, dan is daar toch niks mis mee?" Het gevaar zit hem in de chroniciteit en dus een gebrek aan mogelijkheid tot herstel, zei Džoljić.

Zelfcompassie

Hoe kan je chronische stress dus herkennen bij jezelf? Als je merkt dat je niet meer herstelt. Heeft hij dat zelf wel eens meegemaakt? Ja, toen hij zich wel realiseerde dat het niet zinvol was om ’s nachts te blijven doormalen, maar er toch niet mee kon stoppen en zo slaaptekort opliep. Als werkgever kan je mensen erover onderwijzen, en - als de chronische stress ze teveel wordt - ze laten voelen dat er over gepraat kan worden en dat er oplossingen gezocht moeten worden. Dat het niet iets is om je voor te schamen en dat ze er nog steeds bij horen. Hoe zorg je voor herstel? Slapen, gezond eten, ontspannende activiteiten zoals bijvoorbeeld sporten, creatief zijn, vrijwilligerswerk doen of luisteren naar muziek. En compassie hebben met jezelf.

Anesthesie en onderwijs

De studenten vroegen Džoljić in hoeverre hij zijn carrière van te voren had gepland. Hij werd per ongeluk ingeloot voor de studie geneeskunde, vertelde hij. Eigenlijk had hij liever filosofie willen studeren, wat hij daarnaast nog wel een tijdje heeft gedaan tot zijn propedeuse in Utrecht. De keuze voor de specialisatie anesthesie was wel een bewuste. Hij vond het een spannend vak: mensen in coma brengen, waarbij grote ingrepen konden plaatsvinden, en ze dan weer uit coma halen, waarna ze gewoon weer verder konden herstellen. Een andere bewuste keuze was die voor het onderwijs. De belangrijkste lessen bij het opleiden en begeleiden van studenten? Dat je er bent als ze je nodig hebben, en ze vertrouwen geven.

Wat vinden wij er zelf van?

"Hoe word je dan van arts bestuurder?", vroegen de studenten. "Je bent al vrij snel bestuurder van jezelf", zei Džoljić. Dat is een mooi en vaak een zeer uitdagend begin. Hij werd hoofd van de afdeling en zette zich in voor kwaliteitsverbetering. Dat werd gezien, en zo kreeg hij een bestuursfunctie in het toenmalige AMC. Als rector magnificus van Nyenrode is hij voorzitter van het CvB en specifiek verantwoordelijk voor de academische kant: het onderzoek en de faculteitsmedewerkers. Wat een universiteit volgens hem echt onderscheidt van andere bedrijven is het onderwijs. "Belangrijker dan de ratings is daarbij: wat vinden we er zelf van? We zijn veel bezig met kwaliteit."

Creatief

Is hij eigenlijk creatief? Džoljić leerde op twee manieren naar mensen kijken. Als arts zag hij de mens als een soort puzzel, waarvan stukjes kapot kunnen gaan. Daarna keek hij naar de manier waarop mensen in een bedrijf functioneren. Omdat hij nog een andere manier van kijken wilde leren ging hij een tijd naar de kunstacademie, elke week drie uur tekenen. Een andere manier om je blik te verruimen: "Ga in ieder geval één keer in je leven naar de Biënnale in Venetië! Je mag dan in paleizen die anders gesloten zijn en je kan je laten verrassen en inspireren door kunst uit de hele wereld."

Mondige professionals

Academici zijn, net als accountants, mondige professionals. Hoe is het om daar leiding aan te geven? Daar heeft hij geen problemen mee. "Ze reageren  op argumenten, niet op status. Neem de tijd om met mensen in contact te treden en probeer lol te hebben in het ontdekken hoe hun wereld in elkaar zit en wat ze willen dat je begrijpt." Nyenrode vormt mensen met een professie, een beroep waarmee je iets kunt gaan doen in de wereld. Het is daarbij belangrijk te blijven leren. Hij nodigt de accountancystudenten dan ook van harte uit om naar Nyenrode te blijven komen, ook als alumni: "Het is jullie thuis en niet alleen een examenzaal."

Nyenrode in de toekomst

Zijn eigen opdracht was om van Nyenrode een stabiel bedrijf te maken. Voor de toekomst ziet hij vooral de noodzaak om intensiever samen te werken met andere instituten. Dat is iets voor zijn opvolger, want Miša Džoljić heeft aangegeven eind 2020 te willen stoppen. En wat gaat hij daarna doen? "Dat weet ik nog niet, want ik heb beloofd te blijven tot de nieuwe rector er is. In ieder geval heb ik geleerd dat ik een maand sabbatical moet nemen." "En wat wil jij deze groep studenten meegeven?" vroeg Olof Bik tot slot. "Het maakt niet uit wanneer, maar plan voor je zelf rust in, tot het moment van verveling. Dan kan je daarna met nieuwe energie aan de slag."