Het onderscheidend vermogen van een sportvereniging

Sinds 2016 is Luuc Eisenga algemeen directeur bij sc Heerenveen. Daarvoor woonde hij 20 jaar in het buitenland, waar hij onder meer werkte als communicatiemanager voor de wielerploegen van T-mobile en de Rabobank. Vóór zijn overstap naar het voetbal, was Eisenga algemeen directeur van de AIGCP, de belangenvereniging van professionele wielerploegen. Luuc Eisenga is deelnemer aan de derde lichting van het Sports Leadership Program aan Nyenrode Business Universiteit. Eén van de redenen daarvoor: 'Als je je hele leven in de topsport hebt gewerkt, dan zit het gevaar erin dat je telkens hetzelfde kunstje blijft doen.'
Bij sc Heerenveen keerde Luuc Eisenga - een geboren Franeker - terug naar zijn Friese roots. 'Het verhaal over de passie en de hartstocht bij de club raakte me enorm en het was een uitdaging om bij te dragen aan dit stuk Friese cultuurerfgoed.'

Grote betrokkenheid

De Friese voetbalclub heeft regionaal een enorme impact. Eisenga omschrijft sc Heerenveen als een toegankelijke, vriendelijke club, waar mensen enorm bij betrokken zijn. Het stadion heeft plaats voor 25.000 toeschouwers. Eisenga: 'Als we uitverkocht zijn dan zit zes procent van de Friese bevolking in het stadion of honderd procent van de Heerenveense bevolking. Je ziet zoveel passie en hartstocht bij de fans; het is prachtig om dat te mogen dienen.' Bij sc Heerenveen kan hij putten uit de ervaringen die hij in het wielrennen heeft opgedaan. 'Het wielrennen heeft in de afgelopen tien jaar een cultuurverandering ondergaan. En als je aan de slag gaat bij een betaald voetbalorganisatie waar zes directeuren in tien jaar tijd voorbij zijn gekomen, dan raak je altijd aan cultuur en het neerzetten daarvan. Het veranderen van cultuur, het duidelijk maken waar de club naartoe gaat en mensen meenemen op die reis; die dingen ben ik eerder tegen gekomen in het wielrennen.'

"De club is van de mensen hier en niet van een directie, Raad van Commissarissen of een bestuur"

Uiteraard ziet Eisenga ook verschillen. 'Wielrennen is een soort rondrijdend circus, dat van stad naar stad trekt. Terwijl voetbal diep is geworteld in de plaats waar het stadion staat. En daar is een heel ander soort betrokkenheid bij. De club is van de mensen hier en niet van een directie, Raad van Commissarissen of een bestuur.'

Investeren in jonge talenten

Eisenga is een man met een missie. Hij wil ervoor zorgen dat er nog heel lang betaald voetbal wordt gespeeld in de Friese stad; op een manier die past bij de regio en de mentaliteit. Daarmee doelt Eisenga op het werken zonder grote investeerders van buitenaf. Eisenga licht toe hoe de club dat vertaalt naar de praktijk: 

'We investeren in jonge talenten die om de juiste redenen bij sc Heerenveen komen voetballen. Het gaat om de drive om alles uit jezelf te halen. De status van de club waar je hebt gespeeld, zegt niet altijd of je alles eruit hebt gehaald. We zijn wat dat betreft nuchter en zoeken naar echte sportmannen met een intrinsieke motivatie. En ook sportvrouwen overigens. Vanaf het begin van de Eredivisie voor vrouwen hebben we een elftal. Het enthousiasme voor vrouwenvoetbal neemt verder toe, de gang naar sponsoren wordt laagdrempeliger en dat is positief voor de sport.'

“Als je al je hele leven in de topsport hebt gewerkt, dan zit het gevaar erin dat je telkens hetzelfde kunstje blijft doen"

Persoonlijke gedrevenheid

Eisenga wil ook alles uit zichzelf halen. Dat is één van de redenen waarom hij deelneemt aan het Sports Leadership Program bij Nyenrode. 'Als je al je hele leven in de topsport hebt gewerkt, dan zit het gevaar erin dat je telkens hetzelfde kunstje blijft doen. Als hetgeen waar je initieel succes mee hebt blijft zorgen voor succes, dan kan dat de indruk wekken dat je alles uit jezelf hebt gehaald.'

De intervisie, als onderdeel van het Sports Leadership Program, biedt Eisenga extra bewustwording, nieuwe inzichten en reflectie met anderen. 'Je moet jezelf begrijpen voordat je een ander kan snappen en coachen. In topsport gaat het erom: hoe kan je mensen samenbrengen die allemaal individueel het beste uit zichzelf willen halen, die op een manier samenwerken die energie geeft aan de ander en bovendien elkaar versterkt.'

Studiereis

In juni was Eisenga met zijn medestudenten in Lausanne, het mekka van de internationale sportwereld. Het thema governance in de sport werd tijdens deze studiereis vanuit verschillende kanten belicht. De deelnemers kregen de opdracht om hun visie op toekomstige governance-modellen te ontwikkelen. Eisenga vertelt: 'We hebben gezien dat de internationale sportwereld als het gaat om governance uiteenvalt in twee stromingen. Enerzijds de volhardende oude stroming, die probeert de toekomst vorm te geven met de regels uit het verleden. Anderzijds is er een progressieve stroming die bestaande regels wil loslaten en anders tegen sport wil aankijken. Daar komt spanning op te staan. De wereld verandert te snel voor de conservatieven en te langzaam voor de progressieven.'

Tijdens hun opdracht in Lausanne keek Eisenga met medestudenten naar maatschappelijke trends en ontwikkelingen in de sport. 'Offline en online sporten gaat meer door elkaar lopen in de toekomst. Dat vraagt een andere manier van organiseren en een ander governance-model. In een virtuele wereld wordt meer gewerkt met communities in plaats van sportbonden. Dat geldt ook voor fysieke sport, want de maatschappij verandert. Is het duurzaam dat je verplicht in een vereniging moet sporten? Of is een community als Strava of andere nieuwe online platformen het model van de toekomst?'

Inclusieve maatschappij 

Eisenga typeert zichzelf als ‘progressief bestuurder, met een hang naar de initiële waarden van de sport.’ Sport en spel bieden in zijn ogen volop mogelijkheden voor een inclusieve maatschappij. 'Sport gaat over de grenzen van sociaaleconomische groepen, het overstijgt alle rassen en leeftijden. Dat is echt de kracht van sport. Het is de basis van alles.'

“Voorsprong creëren begint met vandaag erover na te denken hoe je over tien jaar traint, scout en prestaties kunt beoordelen"

In 2017 was Heerenveen sportgemeente van het jaar in Nederland. Daarmee lukt het ook om sport bij mensen uit alle lagen van de bevolking te brengen en in te zetten voor maatschappelijke doeleinden. Voor de toekomst ziet Eisenga volop kansen door een verbinding te maken tussen topsport, breedtesport en vitaliteit. sc Heerenveen is in gesprek met Sport Fryslân, over hoe jeugdspelers buurtsportcoaches kunnen helpen om meer kinderen aan het sporten te krijgen. Ook voor ouderen biedt Heerenveen de mogelijkheid te sporten door het ondersteunen van de old stars van het walking voetbal. 'Zo zorgen we er voor dat iedereen aansluiting blijft vinden met de maatschappij.'

Eisenga ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet: 'Voorsprong creëren begint met vandaag erover na te denken hoe je over tien jaar traint, scout en prestaties kunt beoordelen. En als sportorganisatie moet je aan de onderkant van de piramide beginnen om zoveel mogelijk mensen mee te krijgen. Mensen die alleen thuis zitten, zonder horizon, ga je niet uitleggen hoe een online community iets kan bieden. En daar zit het onderscheidend vermogen van een sportvereniging.'

"Sport en spel zijn gebaat bij eerlijkheid; zeker nu de - ook economische - belangen in de sport hoog oplopen"

Kansen voor de toekomst

In het Sports Leadership Program worden deelnemers uitgedaagd om na te denken over de toekomst van sport. Voor Eisenga gaat het dan om het voetbal als spel dat centraal staat. Er zijn talloze methodes om het spel anders te maken, waarbij het vooral nog sneller en eerlijker kan. Wat dat betreft juicht hij de ontwikkelingen bij het WK rondom de Videoarbiter (VAR) zeker toe.

'De VAR moeten we absoluut invoeren in Nederland. Sport en spel zijn gebaat bij eerlijkheid; zeker nu de - ook economische - belangen in de sport hoog oplopen. Dan is het goed om een systeem te objectiveren waarbij je zonder die techniek misschien degradeert of een kampioenschap mist door een foutieve beslissing.'

Om sport in het algemeen en het voetbal in het bijzonder toekomstbestendig te laten omgaan met trends van consumptief gedrag van sporters en digitalisering in de sport, pleit Eisenga dan ook voor een meer open denkwijze.

Dit artikel is ook verschenen op Sport Knowhow XL.