Afgelopen maandag 9 september werd het academisch jaar 2024-2025 officieel geopend op Nyenrode Business Universiteit. Het thema van dit jaar, ‘Transitievraagstukken van deze tijd: groot denken, klein doen’, zette meteen de toon voor een inspirerende bijeenkomst met toespraken van prominente sprekers prof. dr. ir. Jan Rotmans en prof. dr. ir. Anke van Hal. Tijdens het evenement droeg prof. dr. Koen Becking het ambt van Rector Magnificus over aan prof. dr. Barbara Majoor.
Welkomstwoord Koen Becking: Denken aan de Toekomst
Scheidend Rector Magnificus Koen Becking opende de ceremonie met een warm welkom aan alle aanwezigen. Hij zette het thema transitie krachtig neer door te verwijzen naar een bekende uitspraak van John F. Kennedy: “Change is the law of life. And those who look only to the past or present are certain to miss the future.” Hiermee benadrukte hij de urgentie van transitieprocessen en het belang van vooruitkijken in een wereld die voortdurend verandert.
Als de wereld in transitie is, is het niet meer dan logisch dat je ook als organisatie en als persoon transities doormaakt. Voor Becking is dat zijn vertrek bij Nyenrode Business Universiteit naar de VEMW (de Vereniging voor Energie, Milieu en Water). Hiermee was dan ook het moment aangebroken voor de ceremoniële overdracht van ambtsketen aan prof. Dr. Barbara Majoor.
Maatschappelijke impact door onderzoek en onderwijs
Als kersverse Rector Magnificus (a.i.) legde prof. dr. Barbara Majoor de nadruk op de verantwoordelijkheid die de keten symboliseert: “Het waarborgen van hoogstaand academisch onderzoek en onderwijs, ook of juist vooral in tijden van verandering.”
Waar Nyenrode Business Universiteit vroeger leiders opleidde onder het motto ‘Serving society by shaping responsible leaders’, is de missie inmiddels verschoven naar ‘Shaping responsible leaders for a sustainable future’. Deze verandering is volgens Majoor meer dan een tekstuele aanpassing: “Waar we onze studenten voorheen voorbereidden op het maken van impact op economisch vlak is daar het medeverantwoordelijk voelen voor de toekomst van onze planeet bij gekomen. Zij gaan niet alleen voor profit, maar ook voor people en planet. Dat kan prima samengaan.”
Majoor sloot haar toespraak af met een blik op de toekomst en de ambitie van Nyenrode. “We zijn weliswaar een kleine private universiteit in Nederland, maar onze ambitie is groot. De grootste impact maken we indirect. Want wij vormen de leiders van de toekomst. Leiders die inzetten op brede maatschappelijke welvaart voor bedrijven, mensen en planeet. Die koplopers zijn in de transitie. Zo blijven we toonaangevend als universiteit.”
In tijden van chaos maken mensen het verschil
Prof. dr. ir. Jan Rotmans inspireerde met een enthousiast betoog over transities en de rol van chaos in verandering. De wereld verandert razendsnel, met zorgen over oorlogen en het klimaat, en grote uitdagingen op het gebied van energie, water, landbouw en natuur. Dit zorgt ervoor dat we ons in een semi-permanente crisis bevinden. Maar Rotmans ziet deze chaos als een positief teken: “Chaos is een essentieel onderdeel van een transitie. Hoe groter de chaos, hoe dichter we bij de kern van verandering komen.” Het is echter belangrijk om een duidelijke visie te hebben en voorbij de angst voor verandering te stappen. Organisaties moeten veerkrachtig en wendbaar worden om klaar te zijn voor de uitdagingen van de toekomst.
Voor het hoger onderwijs betekent deze tijd van transitie ook verandering. Volgens Rotmans moet er meer aandacht komen voor gepersonaliseerd onderwijs en transformatieve thema’s zoals duurzaamheid, digitalisering en ongelijkheid. Dit vraagt om nieuwe leiders die empathisch en strategisch zijn, die durven tegen de stroom in te gaan en het goede voorbeeld geven.
Tot slot moedigde Rotmans iedereen aan om ook persoonlijk leiderschap te tonen: “Zoek geen excuses. Als je echt wilt veranderen, moet je de verandering in jezelf vinden.”
Fusie van belangen
Prof. dr. ir. Anke van Hal sloot zich aan bij de oproep tot verandering door het publiek mee te nemen in hoe je mensen en bedrijven kunt motiveren om in actie te komen. Hoe vergroot je het enthousiasme om een crisis, zoals het duurzaamheidsvraagstuk, aan te pakken en oplossingen te vinden?
Volgens de door Van Hal gepresenteerde ‘Fusie van belangen’-aanpak is het essentieel om problemen in de juiste volgorde aan te pakken. Stap 1 is het inventariseren van de belangen van de mensen hier en nu. Vervolgens bedenk je in stap 2 hoe deze belangen behartigd kunnen worden, waarbij ook rekening wordt gehouden met de mens en planeet van de toekomst. Financiering of middelen komen pas als laatste stap aan bod. Van Hal stelt dat wanneer je begint met het in kaart brengen van de belangen, je de motivatie en betrokkenheid vergroot, waardoor er ook creatiever omgegaan wordt met het vinden van financiering.
Naast de juiste volgorde van probleemaanpak, kun je mensen ook stimuleren tot ‘goed’, maar soms moeilijker gedrag, door niet alleen de langetermijnvoordelen voor de maatschappij te belichten, maar ook de directe voordelen voor het individu op de korte termijn duidelijk te maken.
Tot slot benadrukt Van Hal dat een groot probleem moeilijk op te lossen is, maar dat elk groot probleem kan worden opgesplitst in kleinere deelproblemen. Net zoals je met kleine stappen je eindbestemming kunt bereiken, kun je op die manier ook grote problemen aanpakken.
Het academisch jaar 2024-2025 is geopend
De bijeenkomst werd afgesloten door Rector Magnificus (a.i.) prof. dr. Barbara Majoor die het nieuwe academisch jaar officieel voor geopend verklaarde en drs. Petri Hofsté RA, voorzitter van de Nyenrode Foundation Board, die een oproep aan alle stakeholders deed om in transities met elkaar samen te werken.