Een politiek compromis over de EU-richtlijn voor due diligence

Eerder dit jaar organiseerde dr. Yulia Levashova, universitair hoofddocent aan Nyenrode Business Universiteit, samen met de Europese tak/Franse afdeling van het Chartered Institute of Arbitrators (CiArb), een conferentie over ESG-kwesties en de impact van ESG op internationale arbitrage. Tijdens deze conferentie, gehouden in het Parijse kantoor van Bird & Bird, besprak Yulia de mogelijke gevolgen van de lopende EU-richtlijnen inzake due diligence voor duurzame bedrijfsvoering (CSDDD) voor de commercie van buitenlandse bedrijven.  

De definitieve versie van de richtlijn is aangenomen op 24 april 2024 door het Europees Parlement, na een aanzienlijke vertraging veroorzaakt door meningsverschillen tussen verschillende lidstatenover de verstrekkende gevolgen van de CSDDD voor bedrijven. Eerder kwamen de Europese Raad en het Europees Parlement in december 2023 tot overeenstemming over de CSDDD. Echter, de definitieve stemming in de Raad bleek in plaats van een formaliteit toch een grote uitdaging te zijn. Onder druk van lobbygroepen die grote industrieën vertegenwoordigden, besloten onder meer Duitsland en ook andere lidstaten zich te onthouden van stemming over de CSDDD, waardoor de gehele wetgeving in gevaar kwam. Het compromis werd uiteindelijk op 15 maart 2024 bereikt, wat echter leidde tot een aanzienlijke beperking van de reikwijdte van de CSDDD.

De CSDDD richtlijn zal nu vanaf 2027 van toepassing zijn op EU-bedrijven met 5.000 werknemers en een omzet van € 1500 miljoen. Vanaf 2028 zullen bedrijven met 3.000 werknemers en een omzet van € 900 miljoen volgen. Ten slotte zullen in 2029 ondernemingen met 1.000 werknemers en een omzet van € 450 miljoen onder de reikwijdte van de richtlijn vallen. Er wordt geschat dat 5.300 EU-bedrijven binnen de reikwijdte van de CSDDD zullen vallen, in tegenstelling tot de 15.000 bedrijven die werden geschat op basis van het oorspronkelijke voorstel.

Impact van de CSDDD

De CSDDD heeft een extraterritoriale reikwijdte omdat het rechtstreeks zal gelden voor zeer grote niet-Europese bedrijven die investeren in de Europese markt. Om onder de reikwijdte van de richtlijn te vallen, moet een niet-EU-bedrijf binnen de EU een netto-omzet van € 450 miljoen genereren. Het is momenteel niet duidelijk hoeveel buitenlandse bedrijven dit betreft; de Europese Commissie zal hier een lijst over publiceren. EU-bedrijven die onder de CSDDD vallen en investeren in derde landen moeten  due diligence in hun beleid opnemen. Bovendien zal de CSDDD indirect invloed hebben op EU en niet-EU kleinere bedrijven die geïntegreerd zijn in waardeketens, omdat diegenen die onder de CSDDD vallen ervoor moeten zorgen dat er in de gehele waardeketen wordt voldaan aan de nalevingsvereisten.

De CSDDD zal zeker impact hebben op commerciële arbitrage. De richtlijn leunt namelijk zwaar op het vermogen van bedrijven om activiteiten in de toeleveringsketen te controleren, via commerciële contracten. De opname van due diligence clausules in contracten met een arbitrageovereenkomst zal leiden tot geschillen over de interpretatie en toepassing van deze clausules. 

Onder de CSDDD moeten bedrijven contractuele garanties verkrijgen van hun directe (en in sommige gevallen indirecte) zakenpartners, om te voldoen aan de verplichting met betrekking tot het voorkomen en verminderen van nadelige gevolgen voor mensenrechten of het milieu. Bovendien vereist de richtlijn dat de contractuele garanties of het contract vergezeld gaat van de juiste maatregelen om naleving te verifiëren. Als schendingen door een zakenpartner aanhouden, moet het bedrijf als laatste redmiddel de bestaande relaties met de zakenpartner tijdelijk opschorten of beëindigen.