Snelle ingrepen schadelijk voor publieke functie accountants

Op 19 april 2019 hebben zeven wetenschappers van Nyenrode Business Universiteit gereageerd op het consultatieverzoek van de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA), met bijdragen verdeeld over vijf aandachtgebieden. Deze aandachtsgebieden kunnen een belangrijke invloed hebben op het duurzaam verbeteren van de kwaliteit van de wettelijke controles.

Oog voor risico's

Olof Bik vraagt om meer oog voor risico’s vanwege cultuur. Een kwaliteitsgerichte cultuur wordt algemeen als onontbeerlijk gezien, maar het is de vraag of cultuur kan worden 'beheerst' om professioneel gedrag van auditors te stimuleren. “We riskeren een instrumentele organisatiecultuur en negeren het natuurlijke vermogen van een cultuur voor een kwaliteitsgerichte cultuur van een auditfirma uit het oog te verliezen.”

Snel ingrijpen schadelijk

Herman van Brenk en Remko Renes (lid NCGI) benoemen de spanning binnen accountantsorganisaties die zijn belast met de accountantscontrole als publieke functie, die wordt uitgevoerd door private organisaties met een winstoogmerk. Dit structuurmodel heeft als inherent risico dat accountants twee meesters dienen en kiezen tussen commercialisme (o.a. winstgevendheid) en professionalisme (o.a. kwaliteit). Deze structuur kan frictie geven bij accountants en leidt regelmatig tot maatschappelijke verontwaardiging. Bezinning over fundamentele veranderingen in het structuurmodel is gewenst, maar hoewel ze daadkrachtig lijken hebben snelle ingrepen negatieve bijwerkingen die schadelijk zijn voor de publieke functie van accountants. Een Nederlandse oplossing is als een druppel op een internationale gloeiende plaat. Het opsplitsen van accountantsorganisaties verzwakt de aantrekkelijkheid van het beroep, zowel voor de huidige werknemers als voor het aantrekken van nieuwe accountants. Tenslotte waarschuwen zij dat het maximeren van partnerbeloning meer verliezers geeft dan winnaars.

Aanpassen structuurmodel

Joost van Buuren beschrijft dat aanpassen van het structuurmodel noodzakelijk is voor het realiseren van fundamentele vernieuwing en innovatie. “In plaats van in beweging te komen en de controledienst beter af te afstemmen op de behoeften van belanghebbenden, – wat verondersteld mag worden van een commerciële dienstverlener – heeft de accountant vooral ingezet op het beter uiteggen wat de controle inhoudt.”

Data science

Jacques de Swart en Ruud Wetzels beschrijven dat het ontsluiten van data science het mogelijk maakt meer en betere inzichten te verkrijgen voor de accountant. “Om ervoor te zorgen dat accountants door de algoritmische bomen het data scientific bos nog wel kunnen zien, moet de auditsector een quality assurance board aanstellen die algoritmen goedkeurt voordat deze in de praktijk gebruikt mogen worden.”

Frauderadar

Tenslotte pleit Inez Verwey voor het belang van een kritisch bewustzijn van accountants waarbij de ‘frauderadar’ altijd aan moet staan. Fraude en fraudeurs laten zich niet met templates ‘vangen’...

De bijdragen representeren niet de visie van Nyenrode Business Universiteit als zodanig, maar zijn geschreven vanuit de persoonlijke wetenschappelijke inzichten van de onderzoekers.

De reactie van Nyenrode Business Universiteit kan hieronder worden geraadpleegd.