Sociale cohesie en gemeenschapszin zijn na de crisis het nieuwe normaal

Het nieuws van nu wordt echter maar door één ding gedragen. Hetgeen mij nederig, bescheiden en onzeker maakt. Wie zit er nu te wachten op een bijdrage over fraude, accountants of de wetenschap? ‘Hoofdzaken’ in het nabije verleden zijn in het heden verworden tot bijzaken. Hetgeen relativeert. Dat geldt zakelijk, maar ook in privé. Het gemis aan vaste routines zoals de sport met de kinderen op zaterdag of de muziekles, leert dat die veel belangrijker zijn dan de topsport van het grote geld (zoals voetbal, Formule 1, wielrennen). Verre vakanties worden vermoedelijk vervangen door uitjes in eigen land. Niets mis mee.

Ouders die elkaars kinderen in een roulatiesysteem opvangen en bijles verzorgen. Vrijwilligers die spontaan boodschappen doen voor ouderen en buren. In menig gezin komen de spelkaarten en andere gezelschapsspelen weer uit de kast vandaan. Klaverjassen en Monopoly met de familie en even geen Playstation met vrienden. Een bos- of strandwandeling in plaats van vertier in de bioscoop, bowlingbaan of een break out-room. Eveneens allemaal niets mis mee.

Steeds vaker – en terecht – wordt waardering uitgesproken voor degenen die bijvoorbeeld werkzaam zijn in de zorgsector, het onderwijs en de schoonmaaksector. Wat mij betreft ook veel respect voor het ambtelijk apparaat dat er op vitale punten alles aan doet Nederland draaiende te houden. Er is nadrukkelijk aandacht voor de belangen van het midden- en kleinbedrijf, een belangrijke pijler onder onze economie. Er ligt een belofte en uitdaging om de cultuursector te steunen en zodra het kan weer te revitaliseren.

De crisis zet ons met beide benen op de grond. Het besef van kwetsbaarheid – gezondheid en economie – is groter dan ooit. Maar ook het besef van de noodzaak om de schouders eronder te zetten. Sociale cohesie en gemeenschapszin worden opgewaardeerd. Zelfs politieke kloven lijken kleiner te worden. Strijdbijlen worden (voor even) begraven. Bezuinigingen, zuinigheid bij het doen van uitgaven en een robuust begrotingsbeleid in het verleden, geven nu ruimte voor steunmaatregelen. Een belangrijke les voor potverteerders en populisten.

De crisis is ook een kans. Ondernemers kunnen zich juist nu onderscheiden door creativiteit, inventiviteit en innovatie. Restaurants die worden omgebouwd tot afhaalrestaurant of maaltijdbezorger. Hotels die beschikbaar zijn als extra ruimte voor ziekenopvang. De medicijnindustrie die op volle toeren draait om hét vaccin te vinden. Accountants die aan eerherstel kunnen werken door nu te laten zien wat hun maatschappelijke bijdrage en waarde is. Ervaringen met thuiswerken leveren wellicht kansen voor de toekomst op als het gaat om oplossingen voor milieu- en klimaatproblematiek.

Maar bovenal levert de huidige crisis, met een thans nog ongrijpbaar virus, veel leed en onzekerheid op. Onvermijdelijk is voor velen dat dierbaren zullen overlijden. De economische schade is onoverzienbaar, maar zeker is dat we die nog lang zullen voelen. Disruptie krijgt een andere invulling.

We horen wetenschappers en andere deskundigen elkaar soms tegenspreken. Ondeskundigen ventileren op sociale media en elders hun mening en veroorzaken onrust. Landen kiezen eigen, op diverse accenten van elkaar afwijkende maatregelen. Ook dat schept onzekerheid en onrust.

Enfin. Op naar een nieuw evenwicht, waarbij ik hoop dat veel van de punten in deze bijdrage behouden blijven, minus die in de voorgaande alinea. Een volgende keer zal ik weer schrijven over mijn eigen vakgebied. Want iedereen moet weer ‘back to normal’. Althans, voor zover dat kan.