Ecosystemen, hype of noodzaak?

Vijf vragen aan Désirée van Gorp

1. Een ecosysteem voor sourcing vraagstukken, wat houdt dat in?

Volgens professor Désirée van Gorp “zijn we allemaal bekend met ecosystemen in de natuur. Vandaag de dag wint het concept van het ecosysteem ook terrein bij het bouwen van duurzame waardeketens. Bedrijven die relevant willen blijven, moeten wendbaar zijn en dit combineren met ecosysteemdenken bij het nemen van beslissingen over ownership sourcing en nadenken over wat je uitbesteedt en wat je in huis houdt. In een ecosysteem heeft elk onderdeel van het systeem zijn eigen unieke waarde. Door samen te werken kun je beter omgaan met veranderingen en je ecosysteem snel aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Het vereist wel vertrouwen, samenwerking op basis van gedeelde normen en waarden, en een gedeelde visie op de toekomst.”

2. Waarom is dit relevant?

“In onze global village zien we dat veel activiteiten in een organisatie opgesplitst en wereldwijd gespreid zijn. Dat biedt enerzijds kansen, bijvoorbeeld om nieuwe klanten of leveranciers te binden; toegang te hebben tot talent elders in de wereld; en waardenketens minder kwetsbaar te maken. Anderzijds zien we dat geopolitieke en andere internationale ontwikkelingen waardenketens in een ijltempo kwetsbaar maken door onder andere acuut veranderende klantbehoeften, een coronacrisis, handelsoorlogen, de uitdagingen in de relatie met China en technologische innovaties.

"Een goed functionerend ecosysteem is beter in staat grote ontwikkelingen adequaat het hoofd te bieden."

Deze ontwikkelingen kunnen morgen al impact hebben op je ondernemingsstrategie. Een goed functionerend ecosysteem is beter in staat deze ontwikkelingen adequaat het hoofd te bieden. Onderdelen kunnen sneller een grotere of kleinere rol nemen, afhankelijk van veranderde omstandigheden.”

3. Hoe bouw je een ecosysteem?

“Een sourcing-ecosysteem werkt het beste, zo weten we uit de academische literatuur op dit thema, als ieder onderdeel weet wat het uit de samenwerking kan halen. Maar ook als iedereen een gedeelde set van normen en waarden heeft binnen de samenwerking. De samenleving stelt steeds hogere eisen aan de maatschappelijke relevantie van bedrijven, dus die gedeelde normen en waarden, een gedeelde missie, zijn heel belangrijk. Dat betekent soms ook samen pijnlijke beslissingen nemen, als systeem of als onderdeel ervan, bepaalde dingen niet meer te doen. Bijvoorbeeld om bepaalde markten niet meer te bedienen. Op korte termijn inleveren om op langere termijn waardevol te kunnen blijven.

Een goed voorbeeld daarvan is het bedrijf Puma dat zich tot doel heeft gesteld om milieu- en mensvriendelijk te produceren. En dat heeft door de jaren heen nogal wat consequenties gehad voor de bedrijfsvoering. Veel partners in het ecosysteem van Puma zijn erdoor afgevallen en vervangen door andere die de missie van Puma wel ondersteunen. Dat heeft het bedrijf geld en moeite gekost, maar die prijs betaalt Puma. De achterban van Puma, klanten, medewerkers, de samenleving, waardeert het bedrijf daarvoor. Investeringen in de duurzaamheid en wendbaarheid van je ecosysteem betalen zich, is mijn vaste overtuiging, op langere termijn terug.”

4. Betekent het dat je verantwoordelijkheid als ondernemer verandert?

“Zeker. Als in Bangladesh werknemers in een kledingfabriek onder slechte omstandigheden omkomen, dan is het ook jouw verantwoordelijkheid als kledingmerk aan het einde van de keten. Als in Amsterdam in 2030 elektrisch rijden verplicht wordt, zul je als gemeente ook na moeten denken wat dat betekent voor andere partijen binnen het ecosysteem – misschien leidt het tot gezondere lucht in de hoofdstad, maar neem je geen verantwoordelijkheid voor de milieuschade en slechte werkomstandigheden op die plekken op aarde waar de batterijen van die auto’s worden gebouwd of afgebroken. Overheden en burgers zullen organisaties daar meer en meer op aanspreken en beoordelen. Als je een gezond ecosysteem om je heen hebt opgebouwd, ben je veel beter in staat daar weerwoord op te geven.”

5. Wat gaat het onderzoek opleveren?

“Mijn onderzoek richt zich op de factoren die een ecosysteem echt succesvol maken. Wat zijn de best practices, wat kunnen we daarvan leren en hoe vertalen we die lessen naar andere sectoren en contexten? Op het gebied van sourcing vraagstukken is er relatief weinig academisch onderzoek gedaan vanuit dit perspectief. We kunnen als Nyenrode dus echt koploper worden.

Hoe bouw je een duurzaam ecosysteem, creëer je wendbaarheid en interne cohesie? Hoe vergroot je gezamenlijk je innovatiekracht? Antwoorden op die vragen geven organisaties een enorme concurrentievoorsprong en toekomstbestendigheid. Voor belangrijke maatschappelijke systemen, van zorg, energie tot mobiliteit, kunnen die inzichten het verschil maken. Financiële steun voor dit onderzoek zorgt ervoor dat we meer cases kunnen onderzoeken en een scherper beeld kunnen vormen van hoe een ecosysteem optimaal kan functioneren.” 

Over Désirée van Gorp

Prof. dr. mr. Désirée van Gorp is hoogleraar aan Nyenrode Business Universiteit. Zij maakt deel uit van het Nyenrode Faculty Expertisecenter Entrepreneurship, Governance & Stewardship. 

Ze doceert in het BScBA programma, het MSc programma, het Executive MBA, voltijd MBA, Modulair MBA en diverse executive education programma's en adviseert bestuur, management en vakbonden op haar vakgebied. Ze is verschillende keren verkozen tot professor van het jaar.

Momenteel is Désirée voorzitter van Nyenrode’s International Advisory Board,  voorzitter van de fulltime International MBA opleidingscommissie en plaatsvervangend lid van de beroepscommissie voor General Management en PhD programma's